WADY POSTAWY

 Funkcje kręgosłupa: podporowa, amortyzacyjna, kinetyczna

 

Funkcja podporowa

◦ zasadnicza oś podporową utrzymującą nasze ciało w równowadze i kształtująca sylwetkę pionową;

◦ element stabilny wobec ruchliwych kończyn oraz miejsce przyczepu mięśni kończyn;

◦ rusztowanie dla zawieszenia narządów wewnętrznych klatki piersiowej i brzucha;

◦ ochrona dla bardzo wrażliwej tkanki nerwowej rdzenia kręgowego, przebiegającej wewnątrz kolumny kręgosłupa jak w pancerzu;

◦ rusztowanie (podporę) dla układu nerwowego wegetatywnego oplatającego jego kolumnę z zewnątrz;

 

Funkcja amortyzacyjna

Łagodzi wstrząsy podczas wielkich czynności lokomocyjnych

 

Funkcja kinetyczna

Umożliwia wykonywanie ruchów szyi i tułowia w kilku płaszczyznach.

 

Stabilizacja kręgosłupa

Kręgosłup jako konstrukcja wieloczłonowa jest tworem mało stabilnym. Tę jego właściwość potęgują jeszcze wysokie umiejscowienie ogólnego środka ciężkości ciała oraz mała powierzchnia płaszczyzny podparcia. Postawę ciała cechuje więc równowaga chwiejna. Utrzymanie postawy pionowej jest możliwe dzięki stabilizacji złożonej – czynnej i biernej

 

Stabilizacja czynna

Zapewniają ją napięcie określonych mięśni, pracujących zamiennie.

Układ I – mięśnie krótkie – przykręgowo – słupowe; funkcja: stabilizatory kręgosłupa

Układ II – długie mięśnie grzbietu,

Układ III – mięśnie oddziaływujące zarówno na kręgosłup i kończyny dolne

 

Stabilizacja bierna

Zapewniają ją:

Równowaga mechaniczna

Optymalne obciążenie

Napięcie układu więzadłowo-torebkowego

 Ograniczenie ruchów budową stawów

 

Posturogeneza – to proces formowania się postawy ciała

 

Krztałkowanie się krzywizn kregosłupa u dziecka [Posturogeneza dziecka]:

a) Rozwój ontogenetyczny 0 [wiek]

I stadium zgięciowe

Po urodzeniu – jedna, ogólna kifoza przebiegająca wzdłuż całego kręgosłupa

zgięcie wszystkich kończyn; mogą już pojawiać się anomalie rozwojowe

b) Rozwój ontogenetyczny 6 tydz.

I stadium wyprostne

 KKDD stopniowo się prostują

 unoszenie głowy w pozycji leżenie przodem z oparciem na przedramionach

 później na wyprostowanych kończynach

 kształtuje się lordoza C

 zmniejsza się kifoza Th

c) Rozwój ontogenetyczny 15 tydz.

II stadium zgięciowe

 przejście z leżenia przodem do siadu klęcznego

 ok 7msc klek podparty u unoszeniem posladków

 opanowanie pozycji siedzącej

 dalsze kształtowanie lordozy C

 łagodzenie kifozy Th i poczatek kształtowania lordozy L

d)  Rozwój ontogenetyczny 8msc

II stadium wyproste

 przyjęcie pozycji klęcznej: prostowanie bioder (klęk zwieszony)

 w drugiej części okresu pozycja wyprostna (stojąca) poczatkowo zwiszona lub podparta

 pod koniec okresu wolna

 kształtowanie lordozy L i kifozy Th

 przodopochylenie miednicy

 podwyższenie środka ciężkości – równowaga ze stałej przechodzi w chwiejną

 cofnięcie klatki piersiowej

 uwypuklenie brzucha

 zaokrąglenie pleców

 szpotawość kolan

e) Rozwój ontogenetyczny 14msc-3r.ż.

doskonalenie zdobytych umiejętności + kształtowanie biomechanicznych reakcji

3lata:

 pomiędzy 3 a 6 rokiem życia sukcesywnie ulega pogłębieniu lordoza L

 co sprzyja prodopochyleniu miednicy

 brzuch stopniowo ulega spłaszczeniu

 pomiędzy 4 a 5r.ż. pojawia siekoslawość kolan i zaznacza się podłużne sklepienie stopy

f) 6r.ż. - I okres krytyczny

łuk podłużny i poprzeczny przedni stopy są już wyraźne;

pod koniec okresu stabilizuje się lordoza szyjna;

pojawia się fizjologiczna koślawość kolan

zagrożenie w prawidłowym kształtowaniu się postawy ciała stwarza zmiana trybu życia swobodnego na narzucony (szkoła)

g) 7-8rok – zakończenie procesu kształtowania się łuków stopy

h) 8-11rok – okres hermonijnego rozwoju

i) 11-13r.ż. - II okres krytyczny u dziewcząt

intensywny wzrost długości kkd i tułowia zmienia proporcje ciała i powoduje przesunięcie środka ciężkości: zmiany te nie są zrównoważone siłą mięśniową: nowe wartości morfologiczne wymuszają dostosowanie nawyku postawy i czucia; w celu ukrycia rozwijających się piersi wysuwają barki do przodu, co powoduje zaokrąglenie pleców bardzo często dochodzi do wadliwości postawy!

OSTATNIA SZANSA NA WYRÓWNANIE ISTNIEJĄCYCH ODCHYLEŃ

j) 13-14 lat – II okres krytyczny u chłopców

Intensywny wzrost długości kkd i tułowia zmienia proporcje ciała i powoduje przesunięcie środka ciężkości

Zmiany te nie są zrównoważone siłą mięśniową , nowe warunki morfologiczne wymuszają dostosowanie nawyku postawy i czucia bardzo często dochodzi do wadliwości postawy! OSTATNIA SZANSA NA WYRÓWNANIE ISTNIEJĄCYCH ODCHYLEŃ !

k) 14-18 lat

wymagana jest szczególna kontrola postawy ciała jeszcze przez pewien okres czasu (około jednego roku) po zakończeniu skoku wzrostowego;

kończy się okres kostnienia

l) 18-25 lat

postawa ciała ulega poprawie i względnemu ustabilizowaniu w związku z przyrostem masy i siły mięśniowej oraz zakończeniem kostnienia

m) 25-50lat

postawa ciała ulega modyfikacji, jednak bez uchwytnych zmian rozwojowych

n) 50+

zwiotczenie tkanek miękkich oraz zmiany zwyrodnieniow w obrębie stawów prowadzą do wytworzenia kifozy piersiowej (garb starczy) oraz ugięcia kkd w stawach biodrowych i kolanowych

 

Postawa ciała

Indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej.

Jest nawykiem ruchowym

Za swobodną postawę ciała odpowiada napięcie odpowiednich grup mięśniowych

Jest jednym ze wskaźników prawidłowego rozwoju oraz statycznej i dynamicznej sprawności ciała

 

Prawidłowa postawa - cechy 

Dobra postawa zależy od:

Prawidłowego ukształtowania układu kostno więzadłowego;

Dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego;

Sprawnie działającego układu nerwowego;

Postawa prawidłowa charakteryzuje się następującymi cechami:

Prostym ustawieniem głowy

Fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa

Dobrze wysklepioną klatką piersiową

Dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych

Prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami

Wady wrodzone - Przyczyny:

Następstwo czynników, które działały w okresie płodowym.

Dziedziczne

Skutego zaburzonego wydzielania wewnątrzmacicznego

Czynniki toksyczne(zatrucia, choroby infekcyjne matki)

Czynniki mechaniczne

 

Wady wrodzone kości

 Zaburzenia kostnienia

 Dodatkowe kręgi lub niedorozwój pojedynczego kręgu, kręgi klinowe

 Dodatkowe żebra

 Zrosty kręgów

 Kręgozmyk

 Rozszczepy kręgów

 Wrodzony kręcz szyi

 Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego

 Asymetria długości kończyn dolnych

 Wady stóp

 

Wady wrodzone mięśni

Wrodzona atonia mięśniowa

Postępujący zanik mięśniowy

 

Wady nabyte:

Wywołane przebytymi chorobami – i określamy je terminem rozwojowe – lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała – wady nawykowe.

 

Wady nabyte rozwojowe

Przyczyny: Krzywica Gruźlica Choroba Scheuermanna

 

Wady nabyte nawykowe

Przyczyny: Czynniki środowiskowe Czynniki morfologiczne Czynniki fizjologiczne

 

& Mechanizm utrzymywania osiwej równowagi kręgosłupa w pł strzałkowej

1.Mięśnie międzykręgowe spełniają role stabilizatorów kręgosłupa

2.Istnieje bezpośrednie i pośrednie połączenie kręgosłupa z miednicą

3.Mięśnie miednicy i kończyn dolnych stanowią połączenie na niższych piętrach.

 

Za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie:

1.Z przodu: mięśnie szyi Mięśnie klatki piersiowej Mięśnie brzucha Mięsień czworogłowy uda

2. Z tyłu:  Prostowniku grzbietu  Mięśnie pośladkowe  Mięśnie kulszowogoleniowe

 

& Wady kręgosłupa w pł stzrałkowej:

Najczęściej:

1.Pogłębienie kifozy piersiowej, tzw. plecy okrągłe

2.Pogłębienie lordozy lędźwiowej, tzw. plecy wklęsłe

3.Pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, tzw. plecy okrągło – wklęsłe

4.Brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa – plecy płaskie

 

Plecy okrągłe

Nadmierne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi

Dotyczy głównie odcinka piersiowego – kifoza

Może dotyczyć całego kręgosłupa – kifoza totalna, postać „siedzeniowa”

Osłabienie mięśnie grzbietu

Wysunięcie do przodu głowy i barków

Przykurcze mięśni klatki piersiowej

Funkcja oddechowej klatki piersiowej jest upośledzona

 

Plecy okrągłe - etiologia

1. Wrodzone

2. Nabyte Krzywica Gruźlica Choroba Scheuermanna ZZSK

3. Dystonia mięśniowa – zaburzenia równowagi napięć mięśniowych mięśni grzbietu – przeciążenie pracy statycznej prostowników grzbietu podczas niewłaściwej pozycji przy pracy lub nauce

 

Plecy wklęsłe

Pogłębienie lordozy lędźwiowej

Przyczyny: Wrodzone Nabyte – głównie będące skutkiem dystonii mięśniowej

 

Plecy wklęsłe – lokalizacja zmian

Wyróżniamy:

- Pogłębienie fizjologicznej lordozy bez zmian lokalizacji (hiperlordoza lędźwiowa), która w odcinku piersiowym ma tendencje do kompensacyjnego pogłębiania kifozy piersiowej

- Przemieszczenie szczytu lordozy, połączone najczęściej ze zmianami jej rozległości, w związku z czym rozróżniamy:

 Lordozę niską – krótką, z towarzyszącej najczęściej kifozą o długim łuku

 Lordozę wysoką – długą, która obejmuje wygięciem lordotycznym także dolny odcinek piersiowy, dochodzi nawet czasem do th6, z towarzyszącą jej kifozą wysoką krótką

 

Plecy okrągło-wklęsłe

 Zwiększona lordoza lędźwiowa i kifoza piersiowa

 Głowa pochylona ku przodowi

 Klatka piersiowa spłaszczona

 Pierwotna przyczyna wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy, w związku z czym zwiększa się lordoza lędźwiowa i na drodze kompensacji, dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej

 Mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego ulegają rozciągnięciu, a w odcinku lędźwiowym skróceniu

 Przykurczowi ulegają mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej

 Zwiększona lordoza przesuwa narządy jamy brzusznej ku przodowi i pod ich naporem ulegają rozciągnięciu mięśnie brzucha.

 Osłabione mięśnie pośladkowe.

 

Plecy płaskie

Spłaszczenie lub brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa

Wypadnięcie funkcji amortyzacyjne kręgosłupa

Elementy kręgosłupa ulegają przeciążeniu i prowadzą do zmian zwyrodnieniowych

Pojemność i ruchomość klatki piersiowej są upośledzone

 

Plecy płaskie - Przyczyny:

Sedenteryjny tryb życia w pracy i podczas wypoczynku, który wpływa na ograniczenie i zubożenie praktycznych form ruchowych oraz osłabienie mięśni.

 

Wady klatki piersiowej:

1. Fizjologiczne typy klatki piersiowej:

Klatka piersiowa prawidłowa

Klatka piersiowa spłaszczona

Klatka piersiowa płaska

Klatka piersiowa beczkowata

2. Patologiczne wady klatki piersiowej:

Klatka piersiowa lejkowata

Klatka piersiowa kurza

 

Wady KKDD:

Rodzaje deformacji kończyn dolnych

 Kolana koślawe

 Kolana szpotawe

 Stopa płaska

 Stopa płasko-koślawa

 Stopa wydrążona

Wady stóp - najczęstsze

Stopa płaska

Stopa płasko-koślawa

Stopa poprzecznie płaska

Stopa szpotawa

Stopa wydrążona

Rzadziej spotykane:

Stopa końska

Stopa piętowa

Najczęściej spotykane:

Płaskostopie czynnościowe - stateczne

 

& Skolioza -boczne skrzywienie kręgosłupa charakteryzuje się odchyleniem osi anatomicznej od osi mechanicznej w trzech płaszczyznach; czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Jest to schorzenie ogólnoustrojowe powodujące wiele zmian wtórnych w układach narządu ruchu, oddychania, krążenia.

 

Przyjęto następujące kryteria podziału skolioz:

- lokalizację skrzywienia; piersiowe, lędźwiowe, szyjne

- liczbę łuków; jednołukowe, wielołukowe

- pierwotność skrzywienia; pierwotne i wtórne

- stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia; wyrównane i nie wyrównane

- stopień anatomicznego czynno-biernego wyrównania się skrzywienia

- stopień zaawansowania procesu patologicznego; funkcjonalne i strukturalne

- okres ujawniania się skrzywienia i przyczynę powstawania; wrodzone, rozwojowe, idiopatyczne.

 

Podział Cobba

Skoliozy czynnościowe (funkcjonalne) – zmiany dotyczą jedynie płaszczyzny czołowej i ustępują po wyeliminowaniu czynnika wywołującego

Skoliozy strukturalne – są zawsze zniekształceniem w płaszczyźnie czołowej, strzałkowej i poprzecznej (poziomej). Powstają tylko w okresie wzrostu (najczęściej między 1–3 , 7–9 i 12–15 rokiem życia).

 

◦ kostnopochodne wrodzone torakopochodne układowe

◦ nerwopochodne wrodzone porażenne wiotkie porażenne spastyczne

◦ mięśniowopochodne wrodzone dystrofie mięśniowe inne

◦ idiopatyczne (o nie ustalonej etiologii)

 

Wrodzone boczne skrzywienia o znanej etiologii

Do tej grupy zalicza się skoliozy, które mają płodowe pochodzenie pierwotnych zmian. Nie zawsze jednak ujawniają się natychmiast po urodzeniu.

Leczenie zachowawcze tych skrzywień jest przeważnie nieskuteczne, dlatego jeśli skolioza postępuje i pojawia się dekompensacja osłabionego tułowia, wykonuje się zabiegi operacyjne.

 

Kostnopochodne

Skoliozy wrodzone kostnopochodne to wszystkie skrzywienia, w których stwierdza się:

wady segmentacji kręgosłupa i wyraźne wrodzone niedorozwoje kręgów lub żeber;

półkręgi oraz kręgi klinowe i wrodzone ubytki kręgów;

zrosty międzykręgowe;

zrosty wyrostków stawowych;

zrosty żebrowo-kręgowe;

zrosty żeber.

 

Przyczyny: zmiany w obrębie trzonów kręgowych powstają prawdopodobnie w pierwszych 6 tygodniach życia zalążka, kiedy wytwarzają się jądra kostnienia. Ich powstanie i rozwój związane są z wnikaniem w głąb chrzęstnego trzonu naczyń krwionośnych, które powodują skostnienie kręgu. Przyczyną wrodzonych niedorozwojów kręgów są anomalie lub zatory naczyń tętniczych. Żebra powstają z tkanki sklerotomalnej, która tworzy tzw. przegrody międzymięśniowe i przegrody poziome. Każde żebro tworzy się z połączenia części przegrody poziomej i dolnego odcinka przegrody międzymięśniowej. Zaburzenia tych podziałów i łączenia są przyczyną wrodzonych zrostów żeber.

 

Rokowanie: skrzywienia kręgosłupa, wywołane kręgami klinowymi lub półkręgami zwykle nie powodują dużych zmian osi kręgosłupa i nie wykazują w okresie wzrostu większych pogorszeń. Cechują się krótkim łukiem krzywizny i stosunkowo niedużą rotacją kręgów. Dużo gorsze rokowania wykazują skrzywienia powstałe z powodu zrostu żeber, szczególnie jeśli zrost obejmuje żebra środkowe i jest umiejscowiony dosyć daleko od kręgosłupa.

 

Kostno-nerwowo-mięśniowopochodne

Wrodzone skoliozy kostno-nerwowomięśniowopochodne to skrzywienia, które oprócz zmian w trzonach kręgowych wykazują rozszczepy łuków, którym często towarzyszy nie zrośnięcie się opon rdzeniowych i rynienki rdzeniowej. Skrzywienia te, szczególnie z objawami przepukliny oponowej lub oponowo-rdzeniowej prowadzą do szczególnie ciężkich zniekształceń kręgosłupa. Towarzyszą im zmiany napięcia mięśni grzbietu, niedowłady lub wiotkie porażenia, które uniemożliwiają wyrównanie zaburzonej zmianami kostnopochodnymi osi kręgosłupa i wpływają na jej dalsze skrzywienie.

 

Mięśniowopochodne wrodzone skoliozy są rzadkie, a ich bezpośrednią przyczyną jest płodowe zbliznowacenie mięśni, tzw. płodowa dystrofia mięśni. Zmiany w obrębie kręgosłupa spowodowane są asymetrycznym zbliznowaceniem mięśni, szczególnie mięśni grzbietu. Skrzywienia są skierowane wypukłością w stronę przeciwną do uszkodzonych mięśni.

 

Nerwowopochodne

Wrodzone skoliozy w wyniku zmian w układzie nerwowym powstają w chorobie von Recklinghausena. Najczęściej są to skrzywienia krótkołukowe i wykazujące duże tyłowygięcie. Częściej są to kifoskoliozy, w których zagięcie kręgosłupa w płaszczyźnie przedniotylnej (strzałkowej) jest większe niż skrzywienie w płaszczyźnie czołowej.

 

Nabyte boczne skrzywienia o znanej etiologii

Nabyte rozwojowe

Nabyte rozwojowe skoliozy powstają w wyniku chorób, które powodują zmiany w rozwoju elementów kostnych, więzadłowych lub mięśniowych kręgosłupa. Zmiany te zaburzają układ równowagi kręgosłupa i stają się przyczyną wyboczenia jego osi.

 

Czynniki wywołujące skrzywienia należące do tej grupy to:

◦ niedowłady, porażenia wiotkie (np. w chorobie HeinegoMedina) lub spastyczne;

◦ dystrofie mięśniowe;

◦ atrofie mięśniowe, choroba Friedreicha, jamistość rdzenia, guzy rdzenia, stwardnienie rozsiane;

◦ uszkodzenia i chorobowe zniekształcenia klatki piersiowej.

◦ Choroby układowe

dystrofie (kostne, chrzęstno-kostne, łącznotkankowe);

zaburzenia przemiany materii;

hormonalne i enzymatyczne.

Przyczyną bocznych skrzywień nabytych nawykowych są czynniki funkcjonalne, do których zalicza się przede wszystkim te, które najpierw zaburzają czynność elementów odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy. Może się to początkowo objawiać krótkotrwałym, ale powtarzającym się przyjmowaniem nieprawidłowych pozycji, np. "postawy zmęczeniowej". Postawa ta w pozycji stojącej charakteryzuje się pogłębieniem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa oraz czasami ugięciem jednej nogi, a w pozycji siedzącej – pogłębioną kifozą piersiowo-lędźwiową (garbieniem się).

 

Stopniowy wzrost częstotliwości przyjmowania nieprawidłowej postawy oraz wydłużanie czasu, w jakim dziecko przebywa w takiej pozycji z czasem prowadzi do utrwalenia tej postawy. Wady postawy wiążą się często z nieskorygowaną wadą wzroku lub słuchu, długotrwałym przebywaniem w niedostosowanej ławce szkolnej lub odrabianiem lekcji w niedbałej pozycji. Występują najczęściej w okresie wzrostu i wtedy też są najgroźniejsze w skutkach, ponieważ rosnąca kość jest szczególnie podatna na wszelkie wpływy obciążeniowe.