Elementy pionizacji można wprowadzać w pierwszej dobie po zabiegu – uzależnione od stanu pacjenta i ogranicza się do ćwiczeń w łóżku
Pełne obciążenie, wzmacnianie siły mięśniowej – po upływie 3
miesięcy
Przerwanie ciągłości kości pociąga za sobą znaczne
zmiany w układzie ruchu:
Uszkodzenie tkanek miękkich
Uszkodzenie proprioreceptorów
Zaburzenia siły i współpracy mięśniowej
Powstanie przykurczy i niefizjologicznego ustawienia
Zaburzenia równowagi statycznej i dynamicznej układu ruchu
Złamania plateau kości piszczelowej – mechanizm
złamania
a) pośrednie - następstwo upadków z wysokości lub gwałtownego
przywiedzenia lub odwiedzenia goleni przy ustalonej na podłożu stopie
b) bezpośrednie - Wypadki samochodowe, Uderzenie w nasadę
goleni
Mechanizm złamania:
a) mocny twardy kłykieć boczny k udowej, gdy siła urazu
działa na boczą powierzchnię kolana miażdźy słabszy kłykieć boczny k piszczelowej
b) mocny twardy kłykieć przyśrodkowy k udowej miażdży słabszy
kłykieć przyśrodkowy piszczeli
c) dodatkowemu uszkodzeniu mogą ulec wówczas boczne struktury
więzadłowe
Złamanie dwukłykciowe: nerw strzałkowy, naczynia
krwionośne, łąkotki, więzadła krzyżowe, oderwanie ścięgna rzepkowego, złamania
szyjki lub główki kości strzałkowe
a) Plateau boczne:
Łąkotki boczne
ACL
Więzadło poboczne piszczelowe
b) Plateau przyśrodkowe:
Więzadło poboczne strzałkowe
Łąkotki przyśrodkowe
Więzadła krzyżowe
Nerw strzałkowy
Naczynia podkolanowe
Podziały kliniczne złamań – podział wg AO ASIF
Złamania częściowo obejmujące powierzchnię stawową
B1 – złamania rozszczepienne
B2 – złamania zgnieceniowe
B3 – złamania rozszczepiennozgnieceniowe.
Złamania całkowicie obejmujące powierzchnię stawową.
C1 – złamania proste w obrębie nasady i przynasady
C2 – złamania proste w obrębie nasady, wieloodłamowe w
obrębie przynasady
C3 – złamania wieloodłamowe w obrębie nasady i przynasady.
Złamania z uszkodzeniem powierzchni stawowej znajdują się w
typach B i C.
B – złamania częściowo
obejmujące powierzchnię stawową
C – złamania
całkowicie obejmujące powierzchnię stawową
Podziały kliniczne złamań – Podział Schatzkera
I. Złamanie rozszczepienne.
II. Złamanie kłykcia bocznego z wgnieceniem powierzchni
stawowej i klinowym pionowym złamaniem.
III. Złamanie z wgnieceniem w części centralnej bez
rozszczepienia.
IV. Złamanie kłykcia przyśrodkowego.
V. Złamanie klinowe obu kłykci.
VI. Złamanie obu kłykci ze złamaniem przynasady, ew. trzonu
piszczeli.
Rozpoznanie:
a) badanie fizykalne:
- wysięg w stawie
- ograniczenie zakresu ruchu
- ból w trakcie chodzenia
- możliwa niestabilność stawu
- obrzęk i wybroczyny pojawiające się po kilku godzinach od
urazu
- niewydolność aparatu wyprostnego
- konieczna jest ocena funkcji naczyń i nerwów
b) badanie obrazowe: RTG, TK, MRI
Cel w leczeniu złamań:
odzyskanie podstawowej funkcji stawu – ruchu, stąd leczeniem
z wyboru jest leczenie operacyjne
Leczenie złamań:
Anatomiczne nastawienie powierzchni stawowych
Stabilne zespolenie
Wprowadzenie wczesnego ruchu
Ćwiczenia czynne i bierne ( szyna CPM) – od 2 doby po
zabiegu
- Cel: odżywienie chrząstki stawowej – szybsza regeneracja
stawu
Odciążenie stawu – co najmniej 3 miesiące
Leczenie opatrunkiem gipsowym - tylko wtedy jeżeli są
przeciwwskazania do zabiegu
Niepowodzenia w leczeniu:
Brak anatomicznego odtworzenia powierzchni piszczelowej
Niepodjęcie wczesnej funkcji stawu
Zbyt wczesne obciążenie kończyny
Późna niestabilność kolana w następstwie wadliwego wygojenia
uszkodzeń łąkotkowo-więzadłowych
Rehabilitacja:
Odżywienie chrząstki stawowej
Usunięcie wysięku stawowego
Uzyskanie stabilności stawu
Odbudowa propriocepcji
Warunek: odpowiedni okres odciążenia kończyny dolnej !!!
Rehabilitacja - reedukacja chodu
Asymetria długości kroku
Skrócona faza podparcia
Chód w rotacji zewnętrznej
Brak propulsji
Nieprawidłowe obciążenie stopy
Przyczyny: Zaburzenia działania mięśni, Utrata pamięci
ruchowej, Zaburzenia obrazu ruchu, Nieprawidłowe nawyki ruchowe
Rehabilitacja - reedukacja chodu
A) okres odciążania kończyny za pomocą dwóch kul – zaburza
stereotyp ruchów miednicy
B) mniejsze zgięcie biodro/kolano – zwiększenie skrętu
miednicy po stronie chorej – wydłużenie kroku
C) zmniejszenie pochylenia miednicy w pł czołowej (po stronie
urazu) – krok w mniejszym zakresie zgięcia w kolanie
D) chód w rotacji zew daje mozliwosć przeniesienia kończyny w
przód, bez wykonania zgięcia grzbietowego stopy
Mechanizmy kompensacyjne, wynikające z przedłużonego
dociążenia kończyny – ograniczenie ruchu i osłabienie poszczególnych grup
mięśniowych – zmiany obciążeniowe w całym narządzie ruchu
A) okres odciążenia częściowego – jedna kula – wykształcenie
nawyku chodzenia z kończyną zdrową w przywiedzeniu, a chorą w odwiedzeniu
B) przenoszenie kończyny ruchem obwodzenia – ruch w mniejszym
zakresie zgięcia w biodro/kolano
Negatywne skutki chodu z kulami
Osłabienie siły mięśniowej kończyn dolnych
Osłabienie hamowania ekscentrycznego
Zabyrzenie współpracy mięśniowej
Zaburzenia koordynacji
Nierównomierne obciążenie
Rehabilitacja – okres szpitalny 0-2tyg:
Terapia CPM – niewielki, bezbólowy zakres
Odżywienie stawu,
zmniejszenie ograniczeń zakresu ruchu
Dopasowywanie się powierzchni stawowych
Pionizacja ok. 2-3 doba po zabiegu
Ćw. wspomagane w CKC
Ćw. Oddechowe
Izometryczne mm. Czworogłowego uda
Czynne stawu skokowego we wszystkich płaszczyznach
Ćw. Czucia głębokiego
Stabilizator z ograniczonym wyprostem
Rehabilitacja – okres poszpitalny 2-3tyg do 3msc:
Zwiększenie ruchu i wzmocnienie siły mięśniowej kończyny
operowanej
Lokomocja w odciążeni – zwrócić uwagę na poprawę wzorca
lokomocji
Ćw. Propriocepcji
Od ok. 2 miesiąca – ćwiczenia w OKC i częściowe obciążanie
Pełny (110) zakres ruchu przed rozpoczęciem pełnego
obciążenia, w celu uniknięcia sztywności stawu
Rehabilitacja – okres późny do 3msc:
Możliwe obciążanie kończyny
Poprawa wzorca lokomocji z uwzględnieniem ustawienia
miednicy
Rower stacjonarny
Koordynacja nerwowo-mięśniowa
Schemat postępowania:
Postępowanie rehabilitacyjne w I dobie po zabiegu
Stabilizator z regulacją kąta zgięcia (ograniczyć wyprost)
Pielęgnacja układu oddechowego
Postępowanie p/obrzękowe (kompresja, schłodzenie, elewacja)
pionizacja
Postępowanie rehabilitacyjne w II dobie po zabiegu
Zginanie bierne/czynne kolana
Chód z odciążeniem
Praca w pełnym zakresie m. trójgłowego łydki
Uruchomienie mięśni kończyny dolnej
Praca nad czuciem głębokim
Postępowanie rehabilitacyjne ok. 7 doby po operacji
Samodzielny
Zna przeciwwskazania ruchowe
Umie sobie radzić z obrzękiem
Chodzi prawidłowo po schodach
Zna zestaw ćwiczeń do wykonywania w domu
Od ok. 14 doby rehabilitacja ambulatoryjna
Odblokować wyprost stabilizatora
Terapia manualna tkanek miękkich, redukcja zrostów
Mobilizacja kaletki nadrzepkowej
Mobilizacja rzepki
Ćwiczenia ruchowe
Zalecenia do ćwiczeń ruchowych:
Odciążenie Łańcuchy zamknięte Propriocepcja Równowaga
koordynacja
+
Odbudowanie zakresu ruchów stawów
Uzyskanie równowagi mięśniowej : agoniści – antagoniści
Propriocepcja kończyny dolnej
Odbudowanie siły mięśniowe
Rehabilitacja po złamaniach – reh funkcjonalna obajmuje:
ćw Czynne
ćw Bierne właściwe, gdy są wymagane („błędne koło”)
ćw Bierne redresyjne, w sytuacji konieczności zastosowanie
(błędne koło)
ćw Oparte na zasadzie krótkiej dźwigni
W CKC
ćw Koordynacji i równowagi
ćw Propriocepcji
Terapia manualna
PIR