Protokół Reh ACLa

 Protokół rehabilitacji przy zerwaniu wiązadła krzyżowo-przedniego (tzw ACL)

Więzadło zbudowane jest z:

błony włóknistej, ale również pokryte błoną maziową, dlatego leży na zewnątrz jamy stawowej. Więzadło ma budowę dwupęczkową – pęczki są niezależnie przyczepione do kości udowej i piszczelowej

Przyczepy ACLa:

Więzadło przyczepia się do wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej (przy jego brzegu tylnym). Biegnie skośnie w dół i przyśrodkowo. Końcowy przyczep znajduje się w polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej.

Funkcja ACLa:

połączenie kości udowej i piszczelowej

stabilizacja stawu, szczególnie w położeniach zgięciowych

 Również przez to że jest stabilizatorem, zapobiega ślizganiu się stawu podczas nagłych czynności zatrzymań czy zwrotów

źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C4%99zad%C5%82o_krzy%C5%BCowe_przednie


Objawy uszkodzenia ACLa:
• skręcenie stawu oraz przeprost stawu i powiązany z charakterystycznym odgłosem "pop" (zerwanie więzadła) - odciążać, odpoczywać , ograniczać ilość ruchu
• silny ból - schładzać
• obrzęk - schładzać + bandażowanie 

Badanie ACLa:

• wywiad (oglądanie + testy czynnościowe)
• RTG (możemy wykluczyć ewentualne złamania)
• USG lub/i MRI (uszkodzenia innych struktur, które często towarzyszą przy zerwaniu ACLa, takich jak łąkotka czy torebka stawowa)

____________________________________________________________________________

PROTOKÓŁ POSTEPOWANIA REHABILITACYJNEGO PO ZABIEGU REKONSTRUCYJNEGO WIĘZADŁO KTÓRE ZOSTAŁO ZERWANE

ETAP I   (0-2tyg)

• zmniejszenie obrzęku i dolegliwości bólowych - krioterapia na kolano (co3-4h na 15-20min)
• odzyskiwanie wyprostu w stawie kolanowym - terapia manualna (rozluźnienie mięśni)
• uzyskanie zgięcia 45 stopni w pierwszym tygodniu i 60 stopni w drugim tygodniu
• mobilizacja rzepki - nauka pacjenta
• ćwiczenia poprawiające zakres ruchu w stawie kolanowym
• priopriocepcja (czucie głębokie) w pozycjach leżących i siedzących

ETAP II   (3-6tyg)

Cel ćwiczeń w tym etapie:

• poprawa siły mięśniowej
• nauka prawidłowego chodu
• poprawa czucia głębokiego (w pozycji stojącej)

Pod koniec tego etapu:

• chodzenie bez asekuracji kul łokciowych
• wykonywanie ćwiczeń bez ortezy
• w 6tyg ćw w basenie, chód, bieganie
• kontynuacja ćwiczeń z I etapu 
• dalej stosowana krioterapia (okłady z lodu) z czasie bólu i po ćwiczeniach
• odpoczywać jak najczęściej z nogą uniesioną i wyprostowaną w kolanie

Nie należy !

• wykonywać ruchów rozciągających mięsnie tylnej grupy uda (np. skłony do podłogi z wyprostowanymi kolanami)
• prostować kolana siedząc na krawędzi krzesła i nie zakładać nogi na nogę

ETAP III   (6-12tyg)

• kontynuacja ćwiczeń z poprzednich etapów
• nauka naprzemiennego chodu po podłożu i po schodach
• osiągnąć zakres zgięcia w st kolanowym 120 stopni
• ćw na rowerze stacjonarnym (z delikatnym obciążeniem)

ETAP IV    (3-6msc)

Celem  ćwiczeń jest:

• uzyskanie pełnego zakresu ruchu st kolanowego
• uzyskanie dobrej siły i kontroli mięśniowej przez: 
• * trening biegowy (bieg przodem, bokiem, ćw zmiany kierunku, ćw hamowania)
• * propriocepcja 

Uwagi: Powrót do pełnej sprawność to min 6msc po zabiegu rekonstrukcji więzadła

______________________________________________________________________________

PROTOKÓŁ POSTEPOWANIA REHABILITACYJNEGO PO ZABIEGU REKONSTRUCYJNEGO WIĘZADŁO KTÓRE ZOSTAŁO ZERWANE

Przygotowanie przedoperacyjne: 

•  pełna ruchomość w stawie kolanowym 
•  brak obrzęku 
•  prawidłowy chód i kontrola mięśniowa 
•  przygotowanie psychiczne 
•  nauka ćwiczeń z zestawu ćwiczeń pooperacyjnych 

 0 – 2 tydzień:

•  nie należy przyspieszać tej fazy! 
• Odpoczynek, elewacja, chłodzenie w celu likwidacji symptomów klinicznych 
• kontrola wysięku i stanu zapalnego – stworzenie optymalnych warunków gojenia:
• masaż limfatyczny 
• chłodzenie stawu co 2 godziny przez 10 min 
• mobilizacje rzepki, profilaktyka konfliktu w SRU 
• uzyskanie maksymalnego biernego wyprostu 
• mini-zgięcia kolana (0 – 30°), zwiększanie zgięcia w zakresie tolerancji bólowej pacjenta (0 – 60°) 
• obciążanie w granicach tolerancji bólowej, pełne obciążanie możliwe po pierwszym tygodniu, ale nie później niż po trzecim 
• orteza na dzień tylko w przypadkach zalecanych przez lekarza oraz przy współistniejącym uszkodzeniu tylno – bocznej torebki stawu kolanowego. Orteza na noc w celu kontroli przeprostu 
• poprawa kontroli mięśniowej i propriocepcji: 
• ćwiczenia mięśni kulszowo – goleniowych, mięśni pośladkowych, przywodzicieli

3 – 5 tydzień: 

• przy bezbólowym obciążaniu kończyny, pełnym wyproście i prawidłowej kontroli mięśniowej – odstawienie kul 
• zakres ruchu zgięcia biernego: 0 – 130°, czynnego >90° 
• prawidłowa mobilność rzepki 
• prawidłowy chód 
• ćwiczenia równoważne, izometryczne mięśnia czworogłowego w CKC w zgięciu 30, 60 i 90° 
• ćwiczenia mięśni tylnej grupy uda z oporem 
• streching mięśni tylnej grupy uda, mięśni łydki, zginaczy stawu biodrowego 

5 – 6 tydzień: 

• uzyskanie maksymalnej mobilności kolana wyznacza termin rozpoczęcia wzmacniania mięśni 
• akcent na siłę mięśniową grupy kulszowo-goleniowej i mięśnia czworogłowego uda 
• ćwiczenia jednonóż – mini-zgięcia kolana 0 – 45° 
• ekscentryczne zgięcia z oporem 
• chodzenie tyłem 
• Slide Board, Aqua Jogging 

 7 – 8 tydzień: 

• trening interwałowy na rowerze stacjonarnym 
• trening siłowy w zamkniętym łańcuchu kinematycznym (CKC) np. wiosła 

9 – 12 tydzień: 

• faza powrotu funkcji: akcent na odzyskanie pełnej kontroli mięśniowej i czynnej stabilizacji stawu 
• dynamiczny trening równowagi i koordynacji 
• sensomotoryka jednonóż (piłki, poduszki sensomotoryczne, BOSU) 

 12 – 14 tydzień: 

• kontynuacja treningu siłowego, równoważnego i sensomotorycznego 
• lekki jogging na równej nawierzchni (do 9km/h) 
• skakanka 

 14 – 16 tydzień: 

• testy siły mięśniowej kwalifikujące do rozpoczęcia aktywności w terenie – min. 70% siły mięśniowej w KD operowanej: o jogging w terenie, sprinty o nauka zwrotów, hamowania, przyspieszania 

16 – 20 tydzień: 

• ACL ZE WZGLĘDU NA PRZEBUDOWĘ WIĘZADŁA – TE SAME OBCIĄŻENIA TRENINGOWE, NIE WIĘKSZE! 

 20 – 24 tydzień: 

• progresja obciążeń treningowych 
• bieg z nagłą, szybką zmianą kierunków 
• powrót do wykonywania specjalistycznych ćwiczeń (sprzed urazu) 
• przygotowanie do uprawiania sportu 

 Po 6 miesiącach: 

• powrót do uprawiania sportu: 
• testy kontroli nerwowo – mięśniowej: skok jednonóż, trójskok jednonóż, stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami. Różnica w testach: max. 20% pomiędzy nogami 
• wskazane sporty bezkontaktowe: bieganie, pływanie, kolarstwo, wioślarstwo itp. 
• niewskazane sporty: z elementami skrętnymi w stawie kolanowym: piłka nożna, tenis, piłka ręczna itp. 

 Po 9 – 12 miesiącach: 

• sporty kontaktowe i pozostałe, niewskazane we wcześniejszych etapach 
• wskazane jest pozostanie pod kontrolą lekarza i fizjoterapeuty przez ok. 2 lata. 

Pełny proces rehabilitacyjny trwa od min 6 msc do nawet 1 roku

Reh przy Zespole Bolesnego Barku (ZBB)

Przyczyny bólu przy ZBB: 

- ból spowodowany jest uszkodzeniem różnych struktur stawu (najczęściej dochodzi do nich podczas nieprawidłowych wykonywanych ćwiczeń, zbyt gwałtownych ruchów itd)

- zwichnięcie st barkowego

- uraz pochewek maziowych

- złamanie łopatki lub obojczyków

- przeciążenie mięśni

- urazy ortopedyczne

- schorzenia ukł nerwowego

- zwyrodnienia tkanki ścięgnistej

- zapalenie kaletki podbarkowej

- uszkodzenie ścięgna

Objawy:

- ból przy próbie podnoszenia ramion oraz całej KG

- wzmożone napięcie mięśniowe

- obrzęk stawu barkowego

- ból obręczy barkowej

- trudności w zasypianiu

Epidemiologia: dolegliwości częściej pojawiają się u osób starszych, szczególnie u kobiet w wieku 45-55lat

Diagnostyka: 

- badania dodatkowe (RGT, MRI, TK)

- sprawdzenie ograniczenia ruchomości - goniometr

- objawy zapalenia stawu (obrzęk, zaczerwienienie, ocieplenie stawu)

REHABILITACJA:

Cel reh: wzmacnianie mm łopatkowych, mm piersiowych, m najszerszego grzbietu

Ćwiczenia:

1.       - Unoszenie ręki do góry, uwaga: żeby nie szła do rotacji wew

2.       - Wiosłowanie

3.       - Bark do ściany, tyłem, palcami wspinamy się do góry po ścianie (zakres barku)

4.       - Bark do ściany, przodem, do granicy bólu

5.       - Ćw z piłką, leżenie na plecach, uniesienie piłki i zgięcie w st barkowym

6.       - Ćw z taśmą odwodzenia i przewodzenia

Uwaga na: pacjenci gubią postawę, rotacja podczas rozciągania

Reh przy Amputacjach

 USPRAWNIENIE PACJENTA PRZED AMPUTACJĄ:

- informacja o pielęgnacji kikuta

- wzmocnienie siły mięśniowej KKGG, KKDD i tułowia

- uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawach

- rozciąganie przykurczonych struktur

- ćw oddechowe + przygotowanie do chodzenia o kulach

 

USPRAWNIANIE PACJETA PO AMUTACJI:

- ćw oddechowe

- terapia przeciwzakrzepowa

- w ciągu 24h po operacji pacjent nie powinien ruszać kończyną poddaną amputacji, w celu uniknięcia zgięcia w st biodrowym, należy umieścić worek nad miejscem amputowanym

- hartowanie kikuta:

   * prawidłowe bandażowanie (w jodełkę)

   * masaż (oklepywanie, ugniatanie, dociskanie) – w celu stymulacji, poprawy czucia i ukrwienia

   * pozycje ułożeniowe (na boku- ćw zapobieganiu przykurczów i przywiedzeń oraz zgięciu)

   * ćw równoważne (w siedzeniu,staniu)

 

USPRAWNIWNIE PACJENTA PO PROTEZOWANIU:

- ćw równoważne

- nauka prawidłowego obciążania KK

- PNF

- mobilizacja blizny

- ćw stabilizacyjne

- ćw mibilizacyjne

- ćw izometryczne

- reedukacja chodu (z wykorzystanie kul)

Reh W ZESPOLE ŁOKCIA TENISISTY I GOLFISTY

 

Jest to choroba przyczepu ścięgien prostowników nadgarstka (najczęściej mięśnia prostownika krótkiego promieniowego nadgarstka) do nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Jest jedną z najczęstszych nieurazowych przyczyn dolegliwości bólowych stawu łokciowego. W populacji ogólnej może wystąpić w każdej grupie wiekowej z częstością od 1% do 3%, chociaż najczęściej diagnozowana jest pomiędzy 30., a 50. rokiem życia. Grupą szczególnie narażoną na wystąpienie choroby są pracownicy fizyczni, wykonujący regularne ruchy prostowania, zginania, pronacji i supinacji nadgarstka oraz zawodnicy tenisa ziemnego, skąd potoczna nazwa choroby

 

Utrudnione czynności dnia codziennego

— Strzepywanie mokrych rąk

— Naciskanie klamki w drzwiach

— Chwytanie poręczy

— Dźwiganie przedmiotów

 

Ból

Większość pacjentów zgłasza dolegliwości bólowe zlokalizowane po bocznej stronie stawu łokciowego, zwykle promieniujące wzdłuż mięśni prostowników do nadgarstka. Formowanie dłoni w pięść również może być bolesne. Występuje dodatkowo osłabienie siły chwytu. Ból jest zróżnicowany: od sporadycznego, o niewielkim nasileniu do ciągłego, ostrego. W badaniu klinicznym wywołuje go zwykle ruch oporowy prostowania palców, nadgarstka, nawracania przedramienia. Zakres ruchu w stawie nie jest zwykle zmieniony, ale jeżeli występuje, należy podczas badań wykluczyć inne ewentualne patologie. Lokalne zaniki mięśniowe/skóry mogą być spowodowane długotrwałą chorobą lub iniekcyjnym podaniem kortykosteroidow.

 

Epidemiologia

— 1-3% populacji

— Śr. Wieku 30-60 lat

— W równej proporcji kobiety i mężczyźni

— Częściej w kończynie dominującej

 

Przyczyny:

— Enetezopatia rozcięgna mięśni prostowników nadgarstka i palców

— Zapalenie kaletki

— Neuropatia nerwu promieniowego

— Zespół bolesności więzadła obrączkowatego

— Złogi wapniowe

— Przerost zachyłka maziówkowego

— Pourazowe zapalenie błony maziowej

+

— W większości przypadków przyczyną tego schorzenia jest praca lub uprawiany sport wymagający powtarzalnych ruchów zginania dłoniowego nadgarstka i pronacji (obracania) przedramienia wbrew oporowi. Prowadzą one do mikrourazów w okolicy przyczepów mięśni do kości.

— Do rozwoju łokcia golfisty przyczynia się m.in.:

¡ niewłaściwa technika podnoszenia ciężarów w treningu siłowym,

¡ niewłaściwa technika rzutu,

¡ zbyt ciężka rakieta.

— Na patologię tę narażeni są głównie sportowcy (gracze w squasha, badmintona, tenisa, golfa), ale również pracownicy biurowi i stomatolodzy.

— Aby doszło do zmian degeneracyjnych, niewłaściwe obciążenia muszą trwać więcej niż jedną godzinę dziennie przez dłuższy okres.

— Przy łokciu golfisty przeciążenia powodują, że struktura kolagenowa ścięgien zostaje zaburzona i tworzą się nowe naczynia krwionośne oraz unerwienie wrażliwe na bodźcowanie mechaniczne i chemiczne. Tkanka reaguje bólem na bodźce rozciągające i obecność uwalnianych w niej mediatorów zapalnych.

— Często przy łokciu golfisty zdarza się również, że patologią objęty jest nerw łokciowy uciskany przez przerośnięte mięśnie np. trójgłowy ramienia.

Łokieć golfisty

— Zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego

— Rzadziej niż ł. Tenisisty

— Dotyka obu płci w wieku 40-50 lat

— 75% pacjentów- zmiany dominujące

— Golf, ciężary, baseball, prace domowe, określony rodzaj pracy np.: szlifierzy

 

Objawy:

— Najczęstszym objawem łokcia golfisty jest ból zlokalizowany po przyśrodkowej stronie łokcia, czasami promieniujący w dół po wewnętrznej stronie przedramienia i dochodzący aż do 4. i 5. palca.

— Ból najczęściej nasila się podczas zginania nadgarstka i pronacji przedramienia, dlatego pacjenci opisują ból pojawiający się podczas witania się z uciśnięciem dłoni, przekręcania klamki (gałki) w drzwiach czy dźwigania zakupów.

— W pierwszym stadium choroby ból może występować tylko na początku wykonywania danego ruchu. W zaawansowanym jest już na tyle silny, że całkowicie ogranicza wykonywanie czynności ruchowych, a nawet pojawia się w spoczynku.

 

Diagnostyka:

a)    Badanie podmiotowe:

Wywiad, charakter lokalizacji i czas trwania bólu, przebyte urazy, dotychczasowe metody leczenia, zawód i rodzaj wykonywanej pracy, wiek, rodzaj aktywności fizycznej oraz schorzenia współistniejące

b)    Badanie przedmiotowe:

Ruchy czynne i bierne, czynne z oporem, paplacyne, stabilność stawu, obserwację postawy, badanie tkanek miękkich, ocena siły ścisku globalnego ręki z użyciem dynanometru,

c)     testy kliniczne:

— Test Thomsona

— Test łokcia tenisisty

— Test łokcia golfisty

— Test Milla

— Test Cozena

— Test Maudsley’a

— Test wyprostu palca środkowego z oporem

— Test stresowej ruchomości

— badanie różnicowe w odc C -  W łokciu tenisisty różnicujemy z radikulopatią odcinka szyjnego kręgosłupa z poziomu C7/Th1 i zespołem kanału promieniowego, W łokciu golfisty – wykluczenie niestabilnośc stawu oraz neuropatii nerwu łokciowego

d)    Badanie dodatkowe: RTG, USG, MRI

 

Leczenie:

a)     Zachowawcze:

— Ograniczenie lub też całkowite zaprzestanie czynności ruchowych powodujących, czy nasilających ból

— Ortezy

— Czasowe unieruchomienie

— Zabiegi fizykalne

— Czynności fizjoterapeutyczne oraz farmakoterapie

b)    Chirurgiczne:

 

Cel:

— Redukcja dolegliwości bólowych

— Przywrócenie pełnego, bezbolesnego zakresu ruchu

— Zwiększenie siły mięśni

— Zapobieganie nawrotom choroby poprzez poprawę techniki, sposobu wykonywania czynności

— Przywrócenie funkcji kończyny górnej

 

Faza 1 (ostra)

Działania redukujące ból, rozwój procesu zapalnego oraz wysięgu:

- unikanie ruchów prowokujących ból

- unieruchomienie nadgarstka

- ćwiczenia

- krioterapia

- kąpiele wirowe

- fonoforeza

- jonoforeza

- laser

 

Faza 2 (podostra)

Poprawa elastyczności tkanek miękkich, zwiększanie wytrzymałości mięśni

- ograniczona aktywność fizyczna

- formy rozciągania

- masaż poprzeczny

- ćw izomentryczne

 

Faza 3 (przewlekła)

Powrót do pełnej aktywności fizycznej

- ćwiczenia izometryczne

- izokinetyczne

- ekscentryczne

- polimetryczne

- ogranicza się użycie ortezy

- edukacja pacjenta

 

Protokół postepowania:

a)     Faza początkowa

• Odpoczynek, unikanie aktywności obciążającej struktury stawowe

• Działanie przeciwzapalne, fonoforeza, jonoforeza

•Głęboki masaż

•Masaż lodem

•Rozciąganie mięśni

•ćwiczenia czynne

•Zwiększenie siły nacisku

•Orteza odciążająca

b)    Faza pośrednia leczenia

• Kontynuowanie rozciągania,

• dalsze i prawidłowe uruchomienie

•Odciążenie

•Stopniowe, progresywne oporowe rozciąganie (bezbólowe)

•Zwiększenie siły mięśni barku celem zapobieżenia skutkom akinezji

•Wznowienie pośrednich aktywności

c)     Faza końcowa

• Kontynuowanie rozciągania i wzmacniania mięśni

• Trening funkcjonalny

• Stosowanie lodu po treningu

• Stopniowo powrót do aktywności sportowej

• Systematyczny trening rozciągania i wzmacniania

 

Kinezyterapia:

— Faza ostra – bezwzględne unieruchomienie

¡ Ruchy bierne oraz czynne nie nasilające dolegliwości bólowych w stawie łokciowym

¡ Unikac ruchów wywołujących ból

¡ Silne uszkodzenie – unieruchomienie kończyny na 2-3 tygodnie w łusce gipsowe w ustawieniu łokcia pod kątem 90 st.

— Po ustąpieniu dolegliwości bólowych (ok. 2-3 tyg. Od początku terapii) – faza podostra

¡ Intensywniejsze ćwiczenia

¡ Zwiększanie siły i wytzrymałości mięśni

¡ Przywrócenie ich optymalnej długości

— Przywrócenie zakresu ruchomości

¡ Ćw. Zwiększające zakres ruchomości z naciskiem na rozciąganie bierne i końcowe odcinki ruchów.

¡ Zginać nadgarstek i palce z przedramieniem ustawionym w pronacji - łokieć tenisisty

¡ Nadgarstek i palce wyprostowane, przedramię ustawione w supinacji – łokieć golfisty

¡ Poizometryczna relaksacja mięśni (PIR)

¡ Ćwiczenia wzmacniające zginacze i prostowniki nadgarstka, mięśnie dwugłowy i trójgłowy ramienia oraz stożek rotatorów, mm. okołołopatkowe i wewnętrzne ręki

— Faza przewlekła

¡ Ćw. Wzmacniające, kiedy chory przez przynajmniej 2 tygodnie nie odczuwa dolegliwości bólowych podczas czynności wykonywania czynności życia codziennego

÷ Ruchy czynne

÷ Ćw. Izometryczne submaksymalne

÷ Ćw. Ekscentryczne z oporem nie przekraczającym 2,5 kg

÷ Ćw . Wzmacniające prostowniki i zginacze nadgarstka

 

Fizykoterapia:

— Cel przeciwbólowy i przeciwzapalny

— Przywrócenie prawidłowego ukrwienia okolicy przyczepu mięśni zginaczy i prostowników nadgarstka

— Regeneracja włókien kolagenowych

— Ograniczenie niepożądanych skutków ubocznych, które mogą zostać wywołane przez przyjmowanie doustnych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych

— Najskuteczniejsza gdy stosowana równolegle z ćwiczeniami

+

- ultradźwięki (UD):

   •P/B, P/Z, przyśpieszanie przepływu limfy w okresie stanu zapalnego z wysiękami.

   •Działanie mechaniczne (mikromasaż tkanek), działanie fizykochemiczne (przyśpieszenie rozpadu białek i zwiększenie przewodnictwa elektrycznego), działanie cieplne zmniejszenie dolegliwości bólowych i obniżenie napiecia mięśniowego

   •Fonoforeza

   •Natężenie 0,8 W/cm2, f 1000kHz, czas zabiegu 8 min, liczna serii 10

- magnetoterapia

   •faza ostra i przewlekła

   •impulsowe p.m. niskiej częst

- jonoforeza: leki P/Z i P/B

- diadynamik: LP

- fala uderzeniowa

- laseroterapia: podostry 3-6J/cm2, przewlekły 6-12J/cm2

 

Terapia:

— Techniki tkanek miękkich

  ¡ Masaż izometryczny

  ¡ Masaż klasyczny intensywny

  ¡ Masaż centryfuglany

  ¡ Masaż konsensualny

  ¡ Masaż poprzeczny rozcierający

  ¡ punkty spustowe

— Procedury manualne

— Metoda PRP

— Koncepcja PNF

— Taping medyczny

— Leczenie operacyjne

WADY POSTAWY

 Funkcje kręgosłupa: podporowa, amortyzacyjna, kinetyczna

 

Funkcja podporowa

◦ zasadnicza oś podporową utrzymującą nasze ciało w równowadze i kształtująca sylwetkę pionową;

◦ element stabilny wobec ruchliwych kończyn oraz miejsce przyczepu mięśni kończyn;

◦ rusztowanie dla zawieszenia narządów wewnętrznych klatki piersiowej i brzucha;

◦ ochrona dla bardzo wrażliwej tkanki nerwowej rdzenia kręgowego, przebiegającej wewnątrz kolumny kręgosłupa jak w pancerzu;

◦ rusztowanie (podporę) dla układu nerwowego wegetatywnego oplatającego jego kolumnę z zewnątrz;

 

Funkcja amortyzacyjna

Łagodzi wstrząsy podczas wielkich czynności lokomocyjnych

 

Funkcja kinetyczna

Umożliwia wykonywanie ruchów szyi i tułowia w kilku płaszczyznach.

 

Stabilizacja kręgosłupa

Kręgosłup jako konstrukcja wieloczłonowa jest tworem mało stabilnym. Tę jego właściwość potęgują jeszcze wysokie umiejscowienie ogólnego środka ciężkości ciała oraz mała powierzchnia płaszczyzny podparcia. Postawę ciała cechuje więc równowaga chwiejna. Utrzymanie postawy pionowej jest możliwe dzięki stabilizacji złożonej – czynnej i biernej

 

Stabilizacja czynna

Zapewniają ją napięcie określonych mięśni, pracujących zamiennie.

Układ I – mięśnie krótkie – przykręgowo – słupowe; funkcja: stabilizatory kręgosłupa

Układ II – długie mięśnie grzbietu,

Układ III – mięśnie oddziaływujące zarówno na kręgosłup i kończyny dolne

 

Stabilizacja bierna

Zapewniają ją:

Równowaga mechaniczna

Optymalne obciążenie

Napięcie układu więzadłowo-torebkowego

 Ograniczenie ruchów budową stawów

 

Posturogeneza – to proces formowania się postawy ciała

 

Krztałkowanie się krzywizn kregosłupa u dziecka [Posturogeneza dziecka]:

a) Rozwój ontogenetyczny 0 [wiek]

I stadium zgięciowe

Po urodzeniu – jedna, ogólna kifoza przebiegająca wzdłuż całego kręgosłupa

zgięcie wszystkich kończyn; mogą już pojawiać się anomalie rozwojowe

b) Rozwój ontogenetyczny 6 tydz.

I stadium wyprostne

 KKDD stopniowo się prostują

 unoszenie głowy w pozycji leżenie przodem z oparciem na przedramionach

 później na wyprostowanych kończynach

 kształtuje się lordoza C

 zmniejsza się kifoza Th

c) Rozwój ontogenetyczny 15 tydz.

II stadium zgięciowe

 przejście z leżenia przodem do siadu klęcznego

 ok 7msc klek podparty u unoszeniem posladków

 opanowanie pozycji siedzącej

 dalsze kształtowanie lordozy C

 łagodzenie kifozy Th i poczatek kształtowania lordozy L

d)  Rozwój ontogenetyczny 8msc

II stadium wyproste

 przyjęcie pozycji klęcznej: prostowanie bioder (klęk zwieszony)

 w drugiej części okresu pozycja wyprostna (stojąca) poczatkowo zwiszona lub podparta

 pod koniec okresu wolna

 kształtowanie lordozy L i kifozy Th

 przodopochylenie miednicy

 podwyższenie środka ciężkości – równowaga ze stałej przechodzi w chwiejną

 cofnięcie klatki piersiowej

 uwypuklenie brzucha

 zaokrąglenie pleców

 szpotawość kolan

e) Rozwój ontogenetyczny 14msc-3r.ż.

doskonalenie zdobytych umiejętności + kształtowanie biomechanicznych reakcji

3lata:

 pomiędzy 3 a 6 rokiem życia sukcesywnie ulega pogłębieniu lordoza L

 co sprzyja prodopochyleniu miednicy

 brzuch stopniowo ulega spłaszczeniu

 pomiędzy 4 a 5r.ż. pojawia siekoslawość kolan i zaznacza się podłużne sklepienie stopy

f) 6r.ż. - I okres krytyczny

łuk podłużny i poprzeczny przedni stopy są już wyraźne;

pod koniec okresu stabilizuje się lordoza szyjna;

pojawia się fizjologiczna koślawość kolan

zagrożenie w prawidłowym kształtowaniu się postawy ciała stwarza zmiana trybu życia swobodnego na narzucony (szkoła)

g) 7-8rok – zakończenie procesu kształtowania się łuków stopy

h) 8-11rok – okres hermonijnego rozwoju

i) 11-13r.ż. - II okres krytyczny u dziewcząt

intensywny wzrost długości kkd i tułowia zmienia proporcje ciała i powoduje przesunięcie środka ciężkości: zmiany te nie są zrównoważone siłą mięśniową: nowe wartości morfologiczne wymuszają dostosowanie nawyku postawy i czucia; w celu ukrycia rozwijających się piersi wysuwają barki do przodu, co powoduje zaokrąglenie pleców bardzo często dochodzi do wadliwości postawy!

OSTATNIA SZANSA NA WYRÓWNANIE ISTNIEJĄCYCH ODCHYLEŃ

j) 13-14 lat – II okres krytyczny u chłopców

Intensywny wzrost długości kkd i tułowia zmienia proporcje ciała i powoduje przesunięcie środka ciężkości

Zmiany te nie są zrównoważone siłą mięśniową , nowe warunki morfologiczne wymuszają dostosowanie nawyku postawy i czucia bardzo często dochodzi do wadliwości postawy! OSTATNIA SZANSA NA WYRÓWNANIE ISTNIEJĄCYCH ODCHYLEŃ !

k) 14-18 lat

wymagana jest szczególna kontrola postawy ciała jeszcze przez pewien okres czasu (około jednego roku) po zakończeniu skoku wzrostowego;

kończy się okres kostnienia

l) 18-25 lat

postawa ciała ulega poprawie i względnemu ustabilizowaniu w związku z przyrostem masy i siły mięśniowej oraz zakończeniem kostnienia

m) 25-50lat

postawa ciała ulega modyfikacji, jednak bez uchwytnych zmian rozwojowych

n) 50+

zwiotczenie tkanek miękkich oraz zmiany zwyrodnieniow w obrębie stawów prowadzą do wytworzenia kifozy piersiowej (garb starczy) oraz ugięcia kkd w stawach biodrowych i kolanowych

 

Postawa ciała

Indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków tułowia oraz nóg w pozycji stojącej.

Jest nawykiem ruchowym

Za swobodną postawę ciała odpowiada napięcie odpowiednich grup mięśniowych

Jest jednym ze wskaźników prawidłowego rozwoju oraz statycznej i dynamicznej sprawności ciała

 

Prawidłowa postawa - cechy 

Dobra postawa zależy od:

Prawidłowego ukształtowania układu kostno więzadłowego;

Dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego;

Sprawnie działającego układu nerwowego;

Postawa prawidłowa charakteryzuje się następującymi cechami:

Prostym ustawieniem głowy

Fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa

Dobrze wysklepioną klatką piersiową

Dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych

Prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami

Wady wrodzone - Przyczyny:

Następstwo czynników, które działały w okresie płodowym.

Dziedziczne

Skutego zaburzonego wydzielania wewnątrzmacicznego

Czynniki toksyczne(zatrucia, choroby infekcyjne matki)

Czynniki mechaniczne

 

Wady wrodzone kości

 Zaburzenia kostnienia

 Dodatkowe kręgi lub niedorozwój pojedynczego kręgu, kręgi klinowe

 Dodatkowe żebra

 Zrosty kręgów

 Kręgozmyk

 Rozszczepy kręgów

 Wrodzony kręcz szyi

 Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego

 Asymetria długości kończyn dolnych

 Wady stóp

 

Wady wrodzone mięśni

Wrodzona atonia mięśniowa

Postępujący zanik mięśniowy

 

Wady nabyte:

Wywołane przebytymi chorobami – i określamy je terminem rozwojowe – lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała – wady nawykowe.

 

Wady nabyte rozwojowe

Przyczyny: Krzywica Gruźlica Choroba Scheuermanna

 

Wady nabyte nawykowe

Przyczyny: Czynniki środowiskowe Czynniki morfologiczne Czynniki fizjologiczne

 

& Mechanizm utrzymywania osiwej równowagi kręgosłupa w pł strzałkowej

1.Mięśnie międzykręgowe spełniają role stabilizatorów kręgosłupa

2.Istnieje bezpośrednie i pośrednie połączenie kręgosłupa z miednicą

3.Mięśnie miednicy i kończyn dolnych stanowią połączenie na niższych piętrach.

 

Za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie:

1.Z przodu: mięśnie szyi Mięśnie klatki piersiowej Mięśnie brzucha Mięsień czworogłowy uda

2. Z tyłu:  Prostowniku grzbietu  Mięśnie pośladkowe  Mięśnie kulszowogoleniowe

 

& Wady kręgosłupa w pł stzrałkowej:

Najczęściej:

1.Pogłębienie kifozy piersiowej, tzw. plecy okrągłe

2.Pogłębienie lordozy lędźwiowej, tzw. plecy wklęsłe

3.Pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, tzw. plecy okrągło – wklęsłe

4.Brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa – plecy płaskie

 

Plecy okrągłe

Nadmierne wygięcie kręgosłupa ku tyłowi

Dotyczy głównie odcinka piersiowego – kifoza

Może dotyczyć całego kręgosłupa – kifoza totalna, postać „siedzeniowa”

Osłabienie mięśnie grzbietu

Wysunięcie do przodu głowy i barków

Przykurcze mięśni klatki piersiowej

Funkcja oddechowej klatki piersiowej jest upośledzona

 

Plecy okrągłe - etiologia

1. Wrodzone

2. Nabyte Krzywica Gruźlica Choroba Scheuermanna ZZSK

3. Dystonia mięśniowa – zaburzenia równowagi napięć mięśniowych mięśni grzbietu – przeciążenie pracy statycznej prostowników grzbietu podczas niewłaściwej pozycji przy pracy lub nauce

 

Plecy wklęsłe

Pogłębienie lordozy lędźwiowej

Przyczyny: Wrodzone Nabyte – głównie będące skutkiem dystonii mięśniowej

 

Plecy wklęsłe – lokalizacja zmian

Wyróżniamy:

- Pogłębienie fizjologicznej lordozy bez zmian lokalizacji (hiperlordoza lędźwiowa), która w odcinku piersiowym ma tendencje do kompensacyjnego pogłębiania kifozy piersiowej

- Przemieszczenie szczytu lordozy, połączone najczęściej ze zmianami jej rozległości, w związku z czym rozróżniamy:

 Lordozę niską – krótką, z towarzyszącej najczęściej kifozą o długim łuku

 Lordozę wysoką – długą, która obejmuje wygięciem lordotycznym także dolny odcinek piersiowy, dochodzi nawet czasem do th6, z towarzyszącą jej kifozą wysoką krótką

 

Plecy okrągło-wklęsłe

 Zwiększona lordoza lędźwiowa i kifoza piersiowa

 Głowa pochylona ku przodowi

 Klatka piersiowa spłaszczona

 Pierwotna przyczyna wady jest zwiększony kąt przodopochylenia miednicy, w związku z czym zwiększa się lordoza lędźwiowa i na drodze kompensacji, dochodzi do pogłębienia kifozy piersiowej

 Mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego ulegają rozciągnięciu, a w odcinku lędźwiowym skróceniu

 Przykurczowi ulegają mięśnie obręczy barkowej i klatki piersiowej

 Zwiększona lordoza przesuwa narządy jamy brzusznej ku przodowi i pod ich naporem ulegają rozciągnięciu mięśnie brzucha.

 Osłabione mięśnie pośladkowe.

 

Plecy płaskie

Spłaszczenie lub brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa

Wypadnięcie funkcji amortyzacyjne kręgosłupa

Elementy kręgosłupa ulegają przeciążeniu i prowadzą do zmian zwyrodnieniowych

Pojemność i ruchomość klatki piersiowej są upośledzone

 

Plecy płaskie - Przyczyny:

Sedenteryjny tryb życia w pracy i podczas wypoczynku, który wpływa na ograniczenie i zubożenie praktycznych form ruchowych oraz osłabienie mięśni.

 

Wady klatki piersiowej:

1. Fizjologiczne typy klatki piersiowej:

Klatka piersiowa prawidłowa

Klatka piersiowa spłaszczona

Klatka piersiowa płaska

Klatka piersiowa beczkowata

2. Patologiczne wady klatki piersiowej:

Klatka piersiowa lejkowata

Klatka piersiowa kurza

 

Wady KKDD:

Rodzaje deformacji kończyn dolnych

 Kolana koślawe

 Kolana szpotawe

 Stopa płaska

 Stopa płasko-koślawa

 Stopa wydrążona

Wady stóp - najczęstsze

Stopa płaska

Stopa płasko-koślawa

Stopa poprzecznie płaska

Stopa szpotawa

Stopa wydrążona

Rzadziej spotykane:

Stopa końska

Stopa piętowa

Najczęściej spotykane:

Płaskostopie czynnościowe - stateczne

 

& Skolioza -boczne skrzywienie kręgosłupa charakteryzuje się odchyleniem osi anatomicznej od osi mechanicznej w trzech płaszczyznach; czołowej, strzałkowej i poprzecznej. Jest to schorzenie ogólnoustrojowe powodujące wiele zmian wtórnych w układach narządu ruchu, oddychania, krążenia.

 

Przyjęto następujące kryteria podziału skolioz:

- lokalizację skrzywienia; piersiowe, lędźwiowe, szyjne

- liczbę łuków; jednołukowe, wielołukowe

- pierwotność skrzywienia; pierwotne i wtórne

- stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia; wyrównane i nie wyrównane

- stopień anatomicznego czynno-biernego wyrównania się skrzywienia

- stopień zaawansowania procesu patologicznego; funkcjonalne i strukturalne

- okres ujawniania się skrzywienia i przyczynę powstawania; wrodzone, rozwojowe, idiopatyczne.

 

Podział Cobba

Skoliozy czynnościowe (funkcjonalne) – zmiany dotyczą jedynie płaszczyzny czołowej i ustępują po wyeliminowaniu czynnika wywołującego

Skoliozy strukturalne – są zawsze zniekształceniem w płaszczyźnie czołowej, strzałkowej i poprzecznej (poziomej). Powstają tylko w okresie wzrostu (najczęściej między 1–3 , 7–9 i 12–15 rokiem życia).

 

◦ kostnopochodne wrodzone torakopochodne układowe

◦ nerwopochodne wrodzone porażenne wiotkie porażenne spastyczne

◦ mięśniowopochodne wrodzone dystrofie mięśniowe inne

◦ idiopatyczne (o nie ustalonej etiologii)

 

Wrodzone boczne skrzywienia o znanej etiologii

Do tej grupy zalicza się skoliozy, które mają płodowe pochodzenie pierwotnych zmian. Nie zawsze jednak ujawniają się natychmiast po urodzeniu.

Leczenie zachowawcze tych skrzywień jest przeważnie nieskuteczne, dlatego jeśli skolioza postępuje i pojawia się dekompensacja osłabionego tułowia, wykonuje się zabiegi operacyjne.

 

Kostnopochodne

Skoliozy wrodzone kostnopochodne to wszystkie skrzywienia, w których stwierdza się:

wady segmentacji kręgosłupa i wyraźne wrodzone niedorozwoje kręgów lub żeber;

półkręgi oraz kręgi klinowe i wrodzone ubytki kręgów;

zrosty międzykręgowe;

zrosty wyrostków stawowych;

zrosty żebrowo-kręgowe;

zrosty żeber.

 

Przyczyny: zmiany w obrębie trzonów kręgowych powstają prawdopodobnie w pierwszych 6 tygodniach życia zalążka, kiedy wytwarzają się jądra kostnienia. Ich powstanie i rozwój związane są z wnikaniem w głąb chrzęstnego trzonu naczyń krwionośnych, które powodują skostnienie kręgu. Przyczyną wrodzonych niedorozwojów kręgów są anomalie lub zatory naczyń tętniczych. Żebra powstają z tkanki sklerotomalnej, która tworzy tzw. przegrody międzymięśniowe i przegrody poziome. Każde żebro tworzy się z połączenia części przegrody poziomej i dolnego odcinka przegrody międzymięśniowej. Zaburzenia tych podziałów i łączenia są przyczyną wrodzonych zrostów żeber.

 

Rokowanie: skrzywienia kręgosłupa, wywołane kręgami klinowymi lub półkręgami zwykle nie powodują dużych zmian osi kręgosłupa i nie wykazują w okresie wzrostu większych pogorszeń. Cechują się krótkim łukiem krzywizny i stosunkowo niedużą rotacją kręgów. Dużo gorsze rokowania wykazują skrzywienia powstałe z powodu zrostu żeber, szczególnie jeśli zrost obejmuje żebra środkowe i jest umiejscowiony dosyć daleko od kręgosłupa.

 

Kostno-nerwowo-mięśniowopochodne

Wrodzone skoliozy kostno-nerwowomięśniowopochodne to skrzywienia, które oprócz zmian w trzonach kręgowych wykazują rozszczepy łuków, którym często towarzyszy nie zrośnięcie się opon rdzeniowych i rynienki rdzeniowej. Skrzywienia te, szczególnie z objawami przepukliny oponowej lub oponowo-rdzeniowej prowadzą do szczególnie ciężkich zniekształceń kręgosłupa. Towarzyszą im zmiany napięcia mięśni grzbietu, niedowłady lub wiotkie porażenia, które uniemożliwiają wyrównanie zaburzonej zmianami kostnopochodnymi osi kręgosłupa i wpływają na jej dalsze skrzywienie.

 

Mięśniowopochodne wrodzone skoliozy są rzadkie, a ich bezpośrednią przyczyną jest płodowe zbliznowacenie mięśni, tzw. płodowa dystrofia mięśni. Zmiany w obrębie kręgosłupa spowodowane są asymetrycznym zbliznowaceniem mięśni, szczególnie mięśni grzbietu. Skrzywienia są skierowane wypukłością w stronę przeciwną do uszkodzonych mięśni.

 

Nerwowopochodne

Wrodzone skoliozy w wyniku zmian w układzie nerwowym powstają w chorobie von Recklinghausena. Najczęściej są to skrzywienia krótkołukowe i wykazujące duże tyłowygięcie. Częściej są to kifoskoliozy, w których zagięcie kręgosłupa w płaszczyźnie przedniotylnej (strzałkowej) jest większe niż skrzywienie w płaszczyźnie czołowej.

 

Nabyte boczne skrzywienia o znanej etiologii

Nabyte rozwojowe

Nabyte rozwojowe skoliozy powstają w wyniku chorób, które powodują zmiany w rozwoju elementów kostnych, więzadłowych lub mięśniowych kręgosłupa. Zmiany te zaburzają układ równowagi kręgosłupa i stają się przyczyną wyboczenia jego osi.

 

Czynniki wywołujące skrzywienia należące do tej grupy to:

◦ niedowłady, porażenia wiotkie (np. w chorobie HeinegoMedina) lub spastyczne;

◦ dystrofie mięśniowe;

◦ atrofie mięśniowe, choroba Friedreicha, jamistość rdzenia, guzy rdzenia, stwardnienie rozsiane;

◦ uszkodzenia i chorobowe zniekształcenia klatki piersiowej.

◦ Choroby układowe

dystrofie (kostne, chrzęstno-kostne, łącznotkankowe);

zaburzenia przemiany materii;

hormonalne i enzymatyczne.

Przyczyną bocznych skrzywień nabytych nawykowych są czynniki funkcjonalne, do których zalicza się przede wszystkim te, które najpierw zaburzają czynność elementów odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy. Może się to początkowo objawiać krótkotrwałym, ale powtarzającym się przyjmowaniem nieprawidłowych pozycji, np. "postawy zmęczeniowej". Postawa ta w pozycji stojącej charakteryzuje się pogłębieniem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa oraz czasami ugięciem jednej nogi, a w pozycji siedzącej – pogłębioną kifozą piersiowo-lędźwiową (garbieniem się).

 

Stopniowy wzrost częstotliwości przyjmowania nieprawidłowej postawy oraz wydłużanie czasu, w jakim dziecko przebywa w takiej pozycji z czasem prowadzi do utrwalenia tej postawy. Wady postawy wiążą się często z nieskorygowaną wadą wzroku lub słuchu, długotrwałym przebywaniem w niedostosowanej ławce szkolnej lub odrabianiem lekcji w niedbałej pozycji. Występują najczęściej w okresie wzrostu i wtedy też są najgroźniejsze w skutkach, ponieważ rosnąca kość jest szczególnie podatna na wszelkie wpływy obciążeniowe.