PCL - więzadło krzyżowe tylne w stawie kolanowym
Przyczepy PCL:
Więzadło przyczepia się do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej (przy jego brzegu przednim). Biegnie skośnie w dół i bocznie. Końcowy przyczep znajduje się w polu międzykłykciowym tylnym kości piszczelowej. Na swoim przebiegu krzyżuje od tyłu więzadło krzyżowe przednie.
Funkcje PCLa:
- połączenie kości udowej i piszczelowej
- stabilizacja stawu, szczególnie w położeniach zgięciowych
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C4%99zad%C5%82o_krzy%C5%BCowe_tylne
Przyczyny urazu PCLa:
duża siła zew na k piszczelową od przodu, poniżej kolana
Objawy uszkodzenia PCLa:
- ból
- obrzęk
- sztywność stawu
- brak stabilności w stawie
Diagnostyka PCLa:
- badanie RTG
- badanie USG
- badanie MRI
- testy czynnościowe
Przygotowanie pacjenta przed rekonstrukcją więzadła PCL:
- uzyskanie pełnego i symetrycznego zakresu ruchu - w szczególności przeprostu
- uzyskanie max możliwej siły mięśniowej
- nauka prawidłowego chodu oraz koordynacji ruchowej
- ćwiczenia czucia głębokiego
- po świeżym urazie skrętnym 4 tyg chodzenie o kulach - jeżeli jest pełen wyprost od 2giego tyg można rozpocząć częściowe obciążanie PCLa, często towarzyszy uszkodzenie kompleksu tylno-bocznego
Przygotowanie pacjenta po rekonstrukcji więzadła PCL:
- 0-2 tyg - orteza 0 stopni
- 2-4 tyg - orteza 0-45 stopni
- 4-6 tyg - orteza 0-60 stopni
Reh PCLa:
zgięcie w kolanie do granicy bólu
wyprost 0 stopni
ze względu na umiejscowienie przyczepu bardzo istotne jest osiągnięcie wyprostu:
- obciążanie do granicy bólu i kule w zależności od kontroli w wyproście i postępów nauki chodu
- orteza zablokowana w wyproście (też w nocy) zdejmowana na czas ćwiczeń
- masaż rozluźniający przedniej i tylnej grupy mięśni uda oraz łydki!
- rozluźnianie dołu podkolanowego
- profilaktyka konfliktu w stawie rzepkowo – udowym
- ruchy bierne i samowspomagane zgięcia w leżeniu na brzuchu bez aktywacji mięśni zginaczy - dążymy do jak największego zakresu do granicy bólu, bez forsowania i wyprostu (bez przeprostu do 4 tyg. od operacji)
- rozciąganie łydki z paskiem z wałkiem pod udem – w lekkim zgięciu kolana (aby oszczędzać miejsce pobrania przeszczepu)
- ze względu na miejsce przyczepu przeszczepu oraz biomechanikę więzadła krzyżowego tylnego wszystkie ćwiczenia powinno się wykonywać w podparciu podudzia (zabezpieczenie przed tylną szufladą)
- otwarty łańcuch kinematyczny (OKC) – izometryczne utrzymanie w wyproście i ćwiczenia mięśni przywodzicieli
- zamknięty łańcuch kinematyczny (CKC) – wciskanie piłki w ścianę w różnych kątach zgięcia z podparciem podudzia
- nauka chodu o kulach
4 - 6 tygodni
- jeśli lekarz nie zaleci inaczej i jeśli pacjent ma dobrą kontrolę mięśniową chodzenie bez kul i bez ortezy, orteza do 6 tygodnia na noc
- zwiększenie zakresu zgięcia (do granicy bólu)
- intensyfikacja ćwiczeń kokontrakcją
- od 4 tygodnia dążymy do biernego przeprostu
- kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu ze stopniowo zwiększanym obciążeniem
- przysiady z kokontrakcją na twardym i miękkim podłożu
- ćwiczenia czucia głębokiego w staniu
- stanie na jednej nodze w wyproście stawu kolanowego
- rower stacjonarny z większym obciążeniem
6 - 16 tygodni
- modyfikacja ćwiczeń z poprzedniego okresu (zwiększamy intensywność i obciążenie)
- od 6 - go tygodnia dążymy do czynnego przeprostu
- ćwiczenia hamowania na deskorolce
- wypady na wprost z kontrolą osi kończyny
- miniprzysiady jednonóż
powyżej 16 tygodnia
- kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu
- podskoki na trampolinie
- skakanka na miękkim podłożu
- lekki trucht po twardym i miękkim podłożu
- nauka hamowania
- trening na siłowni
- rower w terenie
- kontynuacja ćwiczeń z poprzedniego okresu
- stopniowo zaawansowane elementy propriocepcji
Zalecenia domowe dla pacjenta:
- utrzymywanie kończyny wyprostowanej i uniesionej powyżej poziomu biodra z podparciem podudzia
- chłodzenie co dwie godziny 10 minut
- napięcia izometryczne mięśnia czworogłowego
- ćwiczenia zakresu ruchomości
- do 4 tygodnia bez samochodu
- do 4 tygodnia chodzenie z obciążeniem do granicy bólu do 2 godzin dziennie
- do 8 tygodnia wchodzenie po schodach krokiem dostawnym
- ćwiczenia prostowników stawu kolanowego w OKC (koncentrycznie i ekscentrycznie) bez obciążenia, do pełnego wyprostu
- ćwiczenia zginaczy w OKC (koncentrycznie i ekscentrycznie) bez obciążenia, do pełnego wyprostu (bez przeprostu), też z nogami poza leżanką
- ćwiczenia unoszenia wyprostowanej kończyny
- ćwiczenia mięśni przywodzicieli
- ćwiczenia mięśni odwodzicieli
- profilaktyka dolegliwości SRU (mobilizacja rzepki, ćw. przywodzicieli, stymulacja VMO, stretching, w tym rozciąganie przywodzicieli od 4 tygodnia)
- masaż tylnej grupy mięśni uda i podudzia
- stretching mięśni kończyny dolnej (zginacze bez wałka)
- ćwiczenia w wodzie
- nauka stania na jednej nodze w wyproście kolana na niestabilnym podłożu ze stopniowaniem trudności ćwiczenia
- ćwiczenia pośladków na prostych i ugiętych nogach (na piętach) na piłce
- ćwiczenia propriocepcji w siadzie i leżeniu
- rower, kiedy zgięcie ≥110° (i bez szwów!!!)
- nauka chodu po miękkim, niestabilnym podłożu