Promieniowanie podczerwone (IR) jest promieniowaniem niewidzialnym, umiejscowionym w widmie promieniowania elektromagnetycznego między czerwienią widma światła widzialnego a mikrofalami. Jest ono emitowane przez rozgrzane ciała. W lecznictwie wykorzystuje się promieniowanie podczerwone o długości fali od 770 do 15 000 nm.
W zależności od długości fali promieniowanie podczerwone dzieli się na:
- promieniowanie krótkofalowe, tzw. bliskie, o długości od 770 do 1 500 nm
- promieniowanie średniofalowe, o długości fali od 1 500 do 4 000 nm
- promieniowanie długofalowe, tzw. dalekie, o długości od 4 000 do 15 000 nm
Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego na ustrój polega na działaniu ciepła, które powoduje:
- rozszerzenie naczyń włosowatych skóry, a w związku z tym zwiększony przepływ przez tkanki krwi tętniczej
- zmniejszenie napięcia mięśni
- podwyższenie progu odczuwania bólu (działanie przeciwbólowe)
- wzmożenie przemiany materii
- pobudzenie receptorów cieplnych skóry, a w następstwie tego, na drodze odruchowej narządów głębiej położonych
Odczyn miejscowy występuje w skórze w miejscu jej napromieniowania, obejmując jednak swym zasięgiem sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry, powodującym jej zaczerwienienie; stąd odczyn ten nazwa się rumieniem cieplnym. Rumień cieplny w odróżnieniu od rumienia fotochemicznego wykazuje kilka charakterystycznych cech, a mianowicie:
- występuje on w trakcie naświetlania, a jego nasilenie wzrasta w miarę czasu oddziaływania promieni podczerwonych
- zaczerwienienie skóry jest nierównomierne i plamiste w wyniku rozszerzenia głębiej położonych naczyń krwionośnych skóry
- znika on po niedługim czasie od zakończenia naświetlania; czas utrzymywania się rumienia zależy od dawki promieniowania podczerwonego
Wskazania IR:
- przewlekłe i podostre stany zapalne, w których możliwe jest miejscowe stosowanie ciepła
- przewlekłe i podostre zapalenia stawów oraz zapalenia tkanek okołostawowych
- nerwobóle oraz zespoły bólowe
- stany po przebytym zapaleniu skóry i tkanek miękkich pochodzenia bakteryjnego
- można zastosować przed masażem, kinezyterapią oraz jonoforezę
Przeciwwskazania IR:
- niewydolność krążenia
- czynna gruźlica płuc
- skłonność do krwawień
- zaburzenia w ukrwieniu obwodowych części kończyn
- stany gorączkowe
- ostre stany zapalne skóry i tkanek miękkich.