Udar mózgu (apopleksja) - zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem zaburzeń
czynności mózgu, powstały w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego i utrzymujący się ponad 24h.
Udar mózgu może być
krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub
niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu), przy czym udar niedokrwienny może być również wtórnie ukrwotoczniony.
Do udarów krwotocznych zalicza się krwotoki śródmózgowe i podpajęczynówkowe.
Przyczyny = Czynniki ryzyka:
wiek (powyżej 55 r.ż)
płeć męska
genetyka (występowanie udaru w rodzinie)
nadciśnienie tętnicze
choroby serca (migotanie przedsionków)
cukrzyca
choroby naczyń
palenie papierosów
otyłość
dna moczanowa
Objawy główne:
obniżenie kącik ust po jednej stronie
osłabienie/niedowład po jednej stronie ciała
zaburzenie mowy
zamazane widzenie
Leczenie:
tromboliza
rehabilitacja poudarowa
usprawnianie metodą Bobath
usprawnianie metodą PNF
Diagnostyka:
Zauważyć można: brak w retrakcji i depresji, ramię skierowane do wew, łokieć zgięty i dłoń zaciśnięta w pięść, miednica opadająca, stawy w KD wyprostowane, stopa sztywno zgięta ku dołowi i odwrócona do wew, boczne zgięcie tułowia
bark (50) wyprost - 0 - zgięcie (170)
bark (170) odwiedzenie -0- przywiedzenie (0)
bark (30) wyprost horyzontalny -0- zgięcie horyzontalne (135)
bark (F0=60/F90=90) rotacja zew -0- rotacja wew (F0=70/F90=80)
łokieć (0) wyprost -0- zgięcie (150)
st promieniowo-nadgarstkowy (50) zg grzbietowe=wyprost -0- zgięcie=zg dłoniowe (60)
biodro (15) wyprost -0- zgięcie (125)
biodro (45) odwodzenie -0- przywodzenie (25)
biodro (S0=45/S90=45) rotacja zew -0- rotacja wew (S0=40/S90=45)
kolano (0) wyprost -0- zgięcie (130)
st skokowo-goleniowy (20) wyprost -0- zgięcie (45)
st skokowo-goleniowy (20) nawracanie -0- odwracanie (40)
Rehabilitacja:
cele reh:
- przywrócenie utraconych funkcji
- zapobieganie przykurczom, odleżynom, nieprawidłowym wzorcom ruchowym
- kształtowanie pamięci ruchowej
- usamodzielnienie pacjenta
- utrzymanie właściwego zakresu ruchu w stawach
Proces rehabilitacji po udarze mózgu można podzielić na 3 etapy:
Rehabilitacja szpitalna. W jej skład wchodzi rehabilitacja psychologiczna, logopedyczna oraz sesje z fizjoterapeutą. Fizjoterapeuta w zależności od stanu pacjenta wykonuje odpowiednie ćwiczenia z kinezyterapii, wdrażana jest pionizacja oraz nauka chodzenia
Rehabilitacja poszpitalna. - Optymalną sytuacją jest prowadzenie jej w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych, na oddziałach rehabilitacji neurologicznej
Rehabilitacja ambulatoryjna i domowa. Usprawnianie chorego powinno być kontynuowane w warunkach domowych lub ambulatoryjnych. Celem tego etapu jest między innymi podtrzymanie wcześniej osiągniętych postępów
Etapy programu leczenia udaru:
pozycje ułożeniowe
ćw bierne
ćw wspomagane
ćw czynne
ćw oporowe
pionizacja
reedukacja chodu + wchodzenie po schodach
nauka czynności dnia codziennego
reh ręki
Ćwiczenia w pozycji leżącej:
nauka obracania się na boki (rotacja tułowia)
nauka siadu płaskiego
nauka siadu ze spuszczonymi nogami na dwie strony
rozciąganie, wydłużanie tułowia po stronie porażonej
unoszenie miednicy
rozsuwanie i łączenie kolan (z opuszczoną i uniesioną miednicą)
napinanie m 4głowego uda (przy wyprostowanej nodze i stopie zgiętej grzbietowo)
utrzymanie, unoszenie, tapping ramienia
Ćwiczenia w pozycji siedzącej:
przemieszczanie ciężaru ciała na stronę chorą (opieranie się na ręce)
wydłużenie chorej strony przez uniesienie barków
pochylenie tułowia ku przodowi
trening ruchów miednicy do przodu i do tyłu
nauka wstawania, siadania, przesiadania się
Pionizacja:
Jeśli mamy do czynienia z udarem krwotocznym pacjenta możemy pionizować po 6 tygodniach, a jeśli mamy udar niedokrwienny to już w 3-4 dobie
pionizacja dzieli się na bierną - wykorzystujemy stół pionizacyjny oraz pionizację czynną z pomocą fizjoterapeuty
Ćwiczenia w pozycji stojącej:
- nauka utrzymania prawidłowej postawy ciała
przenoszenie ciężaru ciała, z jednej KD na drugą
wychylenia tułowia na boki
zapoczątkowanie chodu (pięta, stopa, przodostopie)
Reedukacja chodu:
cel: nauka efektywnego i bezpiecznego chodu
Chory w fazie wykroku nie potrafi ugiąć kolana
Do pacjenta zawsze podchodzimy od strony zajętej. Podczas chodu asekurujemy za miednicę
Stosujemy metodę PNF (wzorce ruchowe)
Reh ręki:
zginanie i prostowanie łokcia - wzmacnianie mm przedramion
zginanie grzbietowe i dłoniowe nadgarstka
krążenie nadgarstkiem
toczenie przedmiotu po podłożu przyciskając go w dół
rozkładanie i łączenie palców
przyciskanie do siebie opuszków
ustawienie ręki w przestrzeni i jej utrzymanie
ślizganie
kształtowanie odruchów precyzyjnych - chwytanie opuszkami palców, pisanie
4. Uwagi i zalecenia
Skutki udaru:
utrata prawidłowego napięcia ciała
nietrzymanie moczu i kału
zaburzenia czucia
dysfagia - trudność w przełykaniu
dysartia - upośledzenie mowy
ataksja - zaburzenie utrzymania równowagi i koordynacji
dyspraksja - niemożność wykonania celowego ruchu
dysfazja - niemożność wypowiedzenia się
ZZP - zespół zaniedbywania połowiczego - ignorowanie chorej strony
Profilaktyka przeciw-udarowa:
minimalizacja czynników ryzyka:
normalizacja nadciśnienia tętniczego
wyrównanie zaburzeń lipidowych
leczenie cukrzycy
umiarkowana aktywność fizyczna
zakaz palenia
leki przeciwkrzepliwe
zmniejszenie nadwagi
kontrola cholesterolu