Krew

 Czym jest krew?

Jest swoistą odmianą tkanki łącznej, która składa się z płynnej substancji międzykomórkowej, czyli osocza oraz elementów morfotycznych - krwinek (czerwonych i białych) oraz płytek krwi.

Skład krwi:

Rola krwi w organizmie:

- Transportuje tlen z płuc do tkanek 

- Transportuje dwutlenek węgla z tkanek do płuc 

- Transportuje do wszystkich tkanek produkty energetyczne i budulcowe wchłonięte w przewodzie pokarmowym 

- Transportuje ze wszystkich tkanek do nerek produkty przemiany materii, skąd zostają one wydalone z organizmu wraz z moczem 

- Transportuje hormony syntetyzowane w organizmie i witaminy wchłonięte w przewodzie pokarmowym 

- Wyrównuje różnice temperatur występujące między poszczególnymi narządami i tkankami 

- Uczestniczy w procesach odpornościowych 

Budowa układu krwionośnego: 

a. Serce – pompa tłocząca krew do całego układu krwionośnego. 

b. Naczynia krwionośne: 

-Tętnice – naczynia krwionośne, którymi krew płynie z serca do tkanek. 

- Żyły – naczynia krwionośne, którymi krew płynie z tkanek do serca. 

- Naczynia włosowate – najcieńsze tętnice i żyły oplatające komórki. 

Tętnice – są to naczynia grube i elastyczne. Krew płynie w nich pod większym ciśnieniem niż w żyłach, dlatego muszą być bardziej wytrzymałe. Mogą kurczyć się i rozkurczać, dzięki czemu zapewniają jednolity przepływ krwi. Zbudowane są z trzech warstw: 

- Zewnętrznej, którą stanowi tkanka łączna z włóknami sprężystymi, nerwami i naczyniami krwionośnymi, 

- Środkowej, utworzonej z mięśni gładkich, 

- Wewnętrznej, którą buduje jednowarstwowy nabłonek. 

Żyły – mają cieńsze ściany i nie są tak elastyczne jak tętnice. Krew płynie w nich pod mniejszym ciśnieniem. Zbudowane są podobnie jak tętnice z trzech warstw. Na całej długości znajdują się wewnątrz żył zastawki. Są to fałdy zapobiegające cofaniu się krwi (krew w żyłach płynie przeciwnie do siły ciężkości). Nieprawidłowe działanie zastawek – nie domykanie się i jednoczesne rozszerzenie żyły prowadzi do powstania żylaków. Przyczyną jest długotrwałe pozostawanie w pozycji stojącej lub siedzącej co utrudnia odpływ krwi z kończyn dolnych. 

Naczynia włosowate (włośniczki) – najdrobniejsze naczynia krwionośne zbudowane z jednej warstwy komórek nabłonkowych. Nazywają się tak, ponieważ są cienkie jak włos. Umożliwiają wymianę substancji pomiędzy krwią i komórkami. 

Krwinki czerwone ERYTROCYTY

Erytrocyty są najliczniej reprezentowanymi elementami morfotycznymi krwi 

Dojrzałe krwinki czerwone ssaków są bezjądrzaste, małe i dyskowate, podczas gdy u innych zwierząt mają jądra komórkowe, są owalne i większe. Ściślej mówiąc erytrocyty ssaków, w tym człowieka, poza cytoplazmą nie mają żadnych organelli, dzięki czemu ponoszą minimalne koszty własne metabolizmu – mogą więc wydajnie transportować 

Powstają w czerwonym szpiku kostnym z erytroblastów, żyją około 100 - 120 dni, po czym są degradowane w śledzionie i wątrobie 

Ich liczba utrzymywana jest na stałym poziomie: 

      - u mężczyzn około 5,4 mln/mm3 krwi 

      - u kobiet około 4,5 mln/ mm3 krwi 

Nie mają zdolności do aktywnego ruchu – przenoszone są biernie z prądem krwi 

Ich zasadniczą funkcją jest transport tlenu i częściowo dwutlenku węgla, co jest możliwe dzięki obecności w krwince hemoglobiny, która ma zdolność nietrwałego wiązania tlenu 

Hemoglobina 

Jest to czerwony barwnik krwi, zawarty w erytrocytach, którego funkcją jest wiązanie i transport gazów oddechowych. 

Płytki krwi TROMBOCYTY 

- Wytwarzane są w czerwonym szpiku kostnym 

- Są fragmentami cytoplazmy dużych komórek – megakariocytów –która oderwała się od nich w wyniku dojrzewania 

- Krążą we krwi 8 - 10 dni 

- Degradowane są w śledzionie 

- W jednym mm3 krwi zdrowego człowieka występuje około 

- 200 – 400 tysięcy trombocytów, spadek poniżej tej normy prowadzi do zaburzeń krzepliwości krwi 

- Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi – uczestniczą w hemostazie czyli zachowaniu ciągłości naczyń krwionośnych 

Białe krwinki LEUKOCYTY

- Inaczej nazywane krwinkami białymi – aby je zobaczyć trzeba odpowiednio wybarwić preparat, są kuliste bądź owalne, posiadają jądro. 

- Mają zdolność aktywnego ruchu. 

- U zdrowego człowieka występują w ilości 6-9 tyś/mm3 krwi, ich ilość rośnie po kontakcie z antygenem (ciałem obcym). 

- Powstają głównie w czerwonym szpiku kostnym, ale także w tzw. układzie limfoidalnym, do którego należą m.in. grasica, śledziona, węzły chłonne. 

- Dzielą się na dwie grupy – granulocyty i agranulocyty, gdzie kryterium podziału jest brak lub obecność ziarnistości w cytoplazmie. 

- Do granulocytów zaliczamy: neutrofile, eozynofile i bazofile (mają ziarnistości w cytoplazmie). 

- Do agranulocytów należą: limfocyty i monocyty (nie posiadają ziarnistości w cytoplazmie). 

Limfocyty

- limfocyty T są odpowiedzialne za reakcje odpornościowe typu komórkowego 

- limfocyty B - odpowiedzialne za reakcje odpornościowe typu humoralnego – produkują przeciwciała 

Monocyty 

- Stanowią około 3-8 % wszystkich leukocytów 

- Są największe spośród białych ciałek krwi 

- Mają zdolność aktywnego ruchu i fagocytowania bakterii i skrawków obumarłych tkanek 

Serce

zbudowane jest z tkanki mięśniowej serca. Jest to rodzaj mięśnia poprzecznie prążkowanego, ale działającego niezależnie od woli człowieka. Ma kształt spłaszczonego stożka. Serce położone jest asymetrycznie w klatce piersiowej – 2/3 po stronie lewej. Ma wielkość zaciśniętej pięści. 

Serce mężczyzny waży około 300 g, a kobiety 270 g. 

Serce otoczone jest osierdziem – elastyczną błoną łącznotkankową wypełnioną płynem osierdziowym. Ochrania ona serca przed tarciem podczas jego pracy. 

System naczyń wieńcowych doprowadza składniki odżywcze i tlen niezbędne do pracy tkanki mięśnia sercowego. Zatkanie naczyń wieńcowych może prowadzić do zawału serca. 

Budowa serca:

Serce człowieka jest czteroczęściowe. Składa się z 2 komór i 2 przedsionków: 

- Prawy przedsionek – zbiera odtlenioną krew z całego organizmu. Krew wpływa do prawego przedsionka żyłą główną górną i dolną. 

- Prawa komora – tłoczy krew do płuc. Krew wypływa z prawej komory tętnicą płucną, która rozdziela się na prawą i lewą. Prawy przedsionek oddziela od prawej komory zastawka trójdzielna. Zapobiega ona cofaniu się krwi w czasie skurczu komory. Pomiędzy komorą, a tętnicą płucną znajduje się zastawka półksiężycowata zapobiegająca cofaniu się krwi do komory. 

- Lewy przedsionek – zbiera krew natlenioną z płuc. Krew wpływa tu żyłami płucnymi. 

- Lewa komora – tłoczy krew do całego ciała. Jej ściany są grubsze niż prawej komory ponieważ musi pompować krew pod większym ciśnieniem (krew ma do przebycia dłuższą drogę). Krew wypływa z prawej komory aortą – jest to największa z tętnic. Od komory oddziela ja zastawka półksiężycowata zapobiegająca cofaniu się krwi. Od przedsionka lewego oddziela komorę zastawka dwudzielna. 

Praca serca:

polega na rytmicznych skurczach i rozkurczach. Jeden cykl pracy serca trwa około 1 sekundy.

 Wyróżniamy trzy fazy pracy serca: 

a. Skurcz przedsionków – krew z przedsionków tłoczona jest do komór. Komory są rozkurczone, zastawki półksiężycowate zamknięte. 

b. Skurcz komór – krew tłoczona jest z komór do tętnic. Przedsionki rozkurczone, zastawki przedsionkowo – komorowe zamknięte. 

c. Pauza – krótki odpoczynek serca (kilka milisekund). Komory i przedsionki rozkurczone. Krew biernie napływa do przedsionków. 

Ciśnienie krwi jest to siła z jaką krew oddziałuje na ściany naczyń krwionośnych. Prawidłowe ciśnienie dorosłego człowieka wynosi 120/70 mm Hg. Pierwsza wartość to ciśnienie skurczowe – jest to ciśnienie wywierane przez krew na wewnętrzne ściany naczyń podczas skurczu komór. Druga liczba to ciśnienie rozkurczowe – jest to ciśnienie wywierane przez ściany naczyń w czasie rozkurczu komór 

Pod wpływem skurczów i rozkurczów komór zmienia się ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych. Konsekwencją tego jest rozciąganie ścian naczyń wyczuwalne jako tętno (puls). U dorosłej osoby pozostającej w spoczynku prawidłowa wartość tętna wynosi około 70 uderzeń na minutę. Pomiaru tętna dokonuje się najczęściej na tętnicy promieniowej (okolice nadgarstka). 

MAŁY OBIEG KRWI:

Prawa komora --> tętnica płucna --> płuca --> żyła płucna --> lewy przedsionek

DUŻY OBIEG KRWI:

Lewa komora --> aorta --> tkanki --> żyła główna --> prawy przedsionek