Jonoforeza (jontoforeza) jest to zabieg elektroleczniczy (prąd stały tzw. Galv czyli galwaniczny) polegający na wprowadzaniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo.
Metodyka zabiegu:
- Przed zabiegiem należy odtłuścić skórę. W wypadku uprzedniego stosowania na nią maść lub innych leków należy zastosować się do zasady, że jonoforezę można wykonywać dopiero po upływie tygodnia od zakończenia leczenia miejscowego skóry maściami czy też innymi lekami.
- Elektrod układa się na dostatecznie grubym (1,5-2cm) podkładzie z gazy higroskopijnej, którego rozmiary powinny być większe od elektrody o około 2 cm. Zwykle kładzie się tzw. podkład lekowy grubości około 0,5 cm, nasycony roztworem leku użytego do jonoforezy. Pokład kładziony pomiędzy elektrodą a podkładem lekowym powinien być ciepły (zamoczony w ciepłej wodzie). Elektrody wraz z podkładem przykrywa się folią plastykową, a następnie bardzo dokładnie umocowuję się opaską elastyczną (stawy lub mięśnie) lub workiem z piaskiem (okolica kręgosłupa).
- Rozmiary elektrod dobiera się w zależności od okolicy ciała i rodzaju schorzenia.
- Układanie elektrod: przewody powinny być połączone ze środkiem elektrod. Jeśli elektrody są połączone przewodami na brzegu, to należy je układać tak, aby nie znajdowały się na sąsiadujących ze sobą brzegach elektrod, ponieważ w takim wypadku może wystąpić niepożądane zagęszczenie prądu.
- Natężenie prądu jest uzależnione do pewnego stopnia od rozmiarów elektrody, z której wprowadza się jony do skóry. Zwykle stosuje się dawki słabe, od 0,01 do 0,1 mA.cm2 powierzchni elektrody. W wypadku jonoforezy wykonywanej w okolicy narządów wrażliwych na prąd, np. oka, nie przekracza się zwykle dawki okólnej 2mA, a okolicy głowy i szyi 3-6mA.
- Po zabiegu należy sprawdzić czy odczyn jest prawidłowy
Uwaga na:
- należy pilnować świeżości roztworów
- podkłady nasycone lekiem powinny być używane jednorazowo, a przynajmniej przypisane do jednego pacjenta. Nie dopuszczalne jest stosowanie jednego podkładu do wielu pacjentów (do wielu leków)
- podkłady nasączone wodą mogą być używane wielokrotnie (nie mają kontaktu z pacjentem) lecz należy je co jakiś czas wygotować, aby zabić niepotrzebne zarazki
Wskazania do jonoforezy:
- z zastosowaniem jodu: blizny i przykurcze bliznowate
- z zastosowaniem wapnia: stany zapalne gałki ocznej, obwodowe zaburzenia naczynioruchowe, zespół Sudecka, utrudniony zrost kostny
- z zastosowaniem cynku: przeżeganie trudno gojących się owrzodzeń, drożdżyca paznokci
- z zastosowaniem prokainy/lidokainy: nerwobóle, zespół rwy kulszowej, bóle głowy
- z zastosowaniem histaminy: samorodna sinica kończyn, odmroziny, zespół bólowy rwy kulszowej, przewlekłe stany zapalne stawów i zapalenia okołostawowe, owrzodzenia troficzne
- z zastosowaniem epinefryny: stany zapalne gałki ocznej, wspólnie z lidokainą/prokainą w leczeniu stanów bólowych
- z zastosowaniem antybiotyków: bakteryjne stany zapalne skóry i tkanek miękkich
- z zastosowaniem hydrokortyzolu: stany zapalne skóry, tkanek miękkich, drobnych stawów i pochewek ścięgnistych
- z zastosowaniem tolazoliny: zaburzenia w ukrwieniu nerwu wzrokowego i siatkówki, zaburzenia utkwienia obwodowego.
Źródło: T.Mika "Fizykoterapia" 2006, wydaw. PZWL.