1. KOŚĆ, co to jest?
Jest to narząd, budujący układ kostny. Nauką zajmującą się kośćmi jest osteologia
2. Kości zbudowane są z:
- tkanki kostnej
- tkanki tłuszczowej
- tkanki chrzęstnej
- tkanki kościotwórczej
Każda kość pokryta się okostną, a powierzchnie kości przylegające do siebie w obrębie stawu pokrywa chrząstka stawowa.
3. Funkcje kości:
- ochrona narządów głębiej leżących (czaszka chroni mózg, klatka piersiowa chroni serce i płuca, miednica chroni narządy rozrodcze)
- bierny układ ruchu - wsparcie dla mięśni - kości kończyn i obręczy: barkowej i miedniczej
- jako magazyn jonów wapniowych i fosforanowych w ustroju i udział w homeostazie
- pośrednio krwiotwórcza (w kościach znajduje się szpik kostny)
4. Pełniejszy podział kości, w oparciu o ich rozwoju, budowę i czynności, dzieli je na:
- kości rurowate (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), kości mające kształt rur (długich lub krótkich) zbudowanych z istoty zbitej i gąbczastej, wypełnione są szpikiem kostnym; spełniają funkcję podporową, krwiotwórczą i obronną
- kości gąbczaste (powstające w wyniku kostnienia chrzęstnego), zbudowane są z istoty gąbczastej pokrytej istotą zbitą oraz trzeszczki, dzielą się na długie (np. żebra, mostek) i krótkie (np. kręgi), pełnią funkcję krwiotwórczą, stanowią miejsce początku i przyczepu mięśni
- kości płaskie (powstają przez kostnienie chrzęstne lub łącznotkankowe), są zbudowane z istoty gąbczastej lub zbitej, pełnią funkcję osłaniającą i krwiotwórczą
a- nasada kości
b- trzon kości
c- nasada kości
d- istota gąbczasta
e- istota zbita
f- okostna
g- jama szpikowa
6. Kości długie...
- zbudowane z trzonu i położonych na jego końcach zgrubiałych nasad
- nasady kości długich pokryte są w całości lub częściowo chrząstką stawową.
- chrząstka stawowa umożliwia swobodne ruchy w stawie, a ponadto jest miejscem wzrostu nasad
Przykład: kości uda, ramienia, obojczyk, żebra
7. Kości płaskie...
Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa kości płaskich zbudowana jest z tkanki łącznej zbitej. Między nimi leży śródkoście zbudowane z substancji gąbczastej.
Przykład: kość sklepienia czaszki, łopatka, mostek, kości biodrowe
8. Kości krótkie i różnokształtne...
- Zbudowane z tkanki gąbczastej, którą pokrywa cienka warstwa istoty kostnej zbitej.
Przykład: kości nadgarstka i stepu – kości krótkie
9. Kości pneumatyczne...
występują u człowieka w czaszce i charakteryzują się tym że zawierają przestrzenie o różnych kształtach i rozmiarach, wyścielane błoną śluzową i wypełnione powietrzem
10. Szkielet można podzielić na 3 podstawowe części:
1) Szkielet osiowy - czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa
2) Szkielet pasów - pas barkowy, pas miednicowy
3) Szkielet kończyn - kończyny górne (KKGG), kończyny dolne (KKDD)
11. Funkcje kręgosłupa:
- podporowa: kręgosłup może ją wykonywać dzięki trzonom kręgów oraz fizjologicznym krzywiznom kręgosłupa
- ochronna: osłania rdzeń kręgowy i nerwy rdzeniowe. Otwory kolejnych kręgów tworzą kanał kręgowy w którym umieszczony jest rdzeń kręgowy
- amortyzacyjna: możliwa jest dzięki krzywiznom kręgosłupa. Kręgosłup jest drugim po stopie elementem łagodzącym wstrząsy powstające podczas przemieszczania się.
- kinetyczna: sam kręgosłup nie bierze bezpośrednio udziału w przemieszczaniu się organizmu, ale jest on miejscem przyczepu wielu mięśni, ścięgien – jest narządem ruchów biernych. Kręgosłup posiada ruchomość. Największą w odcinku szyjnym, dzięki kręgowi obrotowemu możemy wykonywać ruchy głowy. Skłon do przodu możemy wykonać dzięki zwiększeniu kifozy piersiowej, a nadmierne wygięcie w tył blokują wyrostki kolczyste.
12. Zadania kręgosłupa:
1) Utrzymanie postawy wyprostowanej: mimo krzywizn fizjologicznych kręgosłup może przyjąć postawę pionową.
2) Tworzenie przyczepu dla kończyn (pośrednio): kręgosłup w odcinku krzyżowym łączy się z miednicą, a miednica dalej łączy się z kończynami dolnymi.
3) Krwiotwórczo: szpik kostny czerwony u dorosłego człowieka zlokalizowany jest m.in. w kręgosłupie. Szpik kostny zawiera liczne komórki krwiotwórcze z których powstają nowe elementy morfotyczne krwi.
4) Ochrona rdzenia kręgowego i narządów wewnątrz klatki piersiowej: od strony tylnej kręgosłup łączy się w odcinku piersiowym z dwunastoma parami żeber tworząc osłonę dla serca, płuc, przełyku.
13. Choroby układu kostnego:
- krzywica
- osteomalacja
- osteoporoza
- pęknięcie i złamanie
- wrodzona łamliwość kości
CDN